هیپرهیدوز (تعریق بیش از حد)

معرفی بیماری

هیپرهیدوز (Hyperhidrosis)، به معنی تعریق بیش از اندازه و غیر عادی است که الزاما ربطی به گرمای هوا یا فعالیت و ورزش ندارد. در این حالت، فرد ممکن است آنقدر عرق کند که تمام لباس هایش خیس شوند یا از نوک انگشتانش عرق بچکد. این اختلال علاوه بر ایجاد مشکل در کار و فعالیت‌های روزانه برای فرد، می تواند موجب اضطراب اجتماعی و خجالت زدگی فرد در میان سایرین شود.

درمان هیپرهیدروز که معمولا با تجویز داروهای قوی ضد عرق صورت می گیرد، معمولا موثر است. اگر این موارد نتواند کمکی به بهبود این اختلال کند، ممكن است نیاز باشد که از سایر دارو ها یا روش های درمانی کمک بگیرید. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است با انجام عمل جراحی، غده های تولید عرق را خارج سازد و یا اتصال اعصابی را که مسئول تولید بیش از حد عرق هستند، قطع کند.

گاهی اوقات نیز علت اصلی و زمینه ای این اختلال ممکن است بیماری دیگری باشد که با درمان آن این مشکل نیز حل خواهد شد.

علائم و نشانه ها

اغلب افراد هنگامی که در محیط بسیار گرم یا تحت شرایط استرس زا قرار دارند و یا مشغول ورزش یا کار و فعالیت هستند، ممکن است عرق کنند. اما هیپرهیدوز شرایطی است که با حالت نرمال عرق کردن بسیار متفاوت است.

نوع هیپرهیدروزی که معمولا دست‌ها، پاها، زیر بغل یا صورت را درگیر می کند، حداقل یک بار در هفته در طول ساعات بیداری و در هر دو طرف بدن رخ می‌دهد.

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

گاهی اوقات عرق کردن بیش از حد، می تواند علامت یک بیماری جدی تر باشد.  اگر همراه با عرق ریختن شدید، درد قفسه سینه، حالت تهوع، سرگیجه و احساس سبکی سر نیز وجود داشته باشد، فورا باید به پزشک مراجعه کرد.

همچنین اگر علائم زیر را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• اگر تعریق زیاد مانع از انجام امور روزمره تان می شود.
• اگر این نوع عرق کردن باعث احساس خجالت و شرم زدگی و در نتیجه کناره گیری شما از فعالیت های اجتماعی می شود.
• اگر ناگهان شروع به عرق کردن می کنید و بیش از حد معمول عرق می ریزید.
• اگر بی دلیل دچار تعریق شبانه می شوید.

دلایل و علت ها

عرق کردن در واقع نوعی مکانیسم طبیعی بدن است برای این که بتواند خود را خنک نگه دارد. سیستم عصبی بدن ما هنگامی که درجه حرارت بدن افزایش می‌یابد، غدد تولید عرق را به صورت خودکار فعال می‌کند. همچنین زمانی که استرس دارید یا عصبی می شوید، کف دست هایتان به طور طبیعی عرق می کند.  

شایعترین نوع هیپرهیدروز، هیپرهیدروز کانونی (اصلی) اولیه است. در این نوع، حتی در صورتی که فعالیت بدنی زیاد یا افزایش درجه حرارت نیز وجود نداشته باشد، بعضی از اعصاب به غدد تولید عرق این پیام را می دهند تا بیش از حد فعال شوند. با استرس یا عصبانیت، این مشکل حتی بدتر نیز خواهد شد. در این نوع هیپرهیدوز، معمولا کف دست ها و پاها و گاه صورت فرد عرق می کند.

معمولا هیچ  گونه علت پزشکی برای این نوع هیپرهیدوز وجود ندارد. این حالت ممکن است ارثی و ژنتیکی باشد، چرا که گاهی اعضای یک خانواده همگی به آن دچار اند.

هیپرهیدروز ثانویه زمانی رخ می‌دهد که تعریق بیش از حد ناشی از یک بیماری خاص است. این حالت کمتر شایع است و در آن، تمام بدن دچار تعریق می شود. بیماری هایی که ممکن است منجر به هیپرهیدوز ثانویه شوند، عبارتند از:

• دیابت
• گرگرفتگی یائسگی
• مشکلات تیروئید
• قند خون پایین
• برخی از انواع سرطان
• حمله قلبی
• اختلالات سیستم عصبی
• عفونت‌ها

همچنین برخی از داروها نیز می‌توانند تعریق زیاد ایجاد کنند، مثلا داروهای ترک اعتیاد از این قبیل اند.  

عوارض و پیامدها

عوارضی که هیپرهیدروز می تواند به دنبال داشته باشد عبارتند از:

• عفونت‌ها: کسانی که بیشترعرق می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های پوستی هستند.
• اثرات اجتماعی و عاطفی: دست‌های دائما مرطوب و چکیدن عرق از نوک انگشتان و لباس‌های خیس از عرق می‌تواند باعث خجالت فرد شود. این شرایط می تواند در دنبال کردن اهداف شغلی و تحصیلی فرد تاثیر گذار باشد.

تشخیص بیماری

علاوه بر معاینات فیزیکی، پزشک ممکن است از شما درباره سابقه بیماری یا علائمی که دارید نیز سوال کند. او همچنین ممکن است برای ارزیابی بیشتر و یافتن علت اصلی این شرایط، دستور به انجام آزمایشات دهد.

تست های آزمایشگاهی

پزشک ممکن است آزمایشات ادرار یا خون را تجویز نماید تا مشخص سازد که علت این وضعیت، بیماری دیگری مثل پرکاری تیروئید یا قند خون پایین است یا خیر.

آزمایشات تعریق

آزمایشاتی وجود دارند که نشان می دهند کدام قسمت از بدن بیشتر عرق می کند و همچنین شدت تعریق را از طریق آزمایش ترمورگولاتوری پوست و آزمایش iodine-starch   اندازه گیری می کنند.

درمان بیماری

اگر پزشکان علت اصلی هیپرهیدوز را بیماری زمینه ای دیگری تشخیص دهند، ابتدا به درمان آن بیماری می پردازند و اگر علت این وضعیت مشخص نباشد، درمان آن بر روی کنترل میزان تعریق متمرکز خواهد بود. گاهی مواقع نیز چندین نوع روش درمانی را همراه با هم به کار می گیرند. حتی اگر بعد از درمان، کمتر عرق کنید، باز هم ممکن است زمانی این شرایط دوباره عود کند.   

دارو درمانی

داروهایی که برای درمان هیپرهیدوز تجویز می شوند عبارتند از:

• داروهای ضد عرق تجویزی:

  پزشک ممکن است یک داروی ضد عرق دارای آلمینیوم کلراید مثل درایسول (Drysol) یا Xerac Ac را تجویز کند. این داروها ممکن است حساسیت چشمی یا پوستی ایجاد کنند. بنابراین باید آن را پیش از رفتن به رختخواب فقط بر روی قسمت هایی از پوست که عرق می کند استعمال کنید و زمانی که بیدار می شوید نیز باید این محصول را کاملا از روی پوست پاک کرده و بشویید. همچنین مراقب باشید که چشمانتان در تماس با آن قرار نگیرد. اگر این دارو حساسیت پوستی ایجاد کند، معمولا از کرم هیدروکورتیزون برای رفع این عارضه استفاده می شود.   

• کرم های تجویزی:

  برای بهبود هیپرهیدروزی که بر روی سر و صورت تاثیر می گذارد، از کرم های تجویزی استفاده می شود که حاوی گلیکوپیرولات (glycopyrrolate) هستند.

• دارو های مسدود کننده اعصاب:

  برخی از داروهای خوراکی، آن دسته از مواد شیمیایی را که به اعصاب خاصی اجازه تبادل با یکدیگر را می دهند، مسدود می کنند. این امر باعث کاهش تعریق در بعضی افراد می شود. عوارض جانبی احتمالی شامل خشکی دهان، تاری دید و مشکلات مثانه می باشد.

• داروهای ضد افسردگی:

  برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی تجویز می شوند نیز ممکن است باعث کاهش تعریق بدن شوند. علاوه بر این، این داروها اضطراب را که خود یک عامل ایجاد تعریق است کاهش می دهند.

• تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس):

  تزریق بوتاکس نیز می تواند به طور موقتی اعصابی را که باعث تعریق می شوند، مسدود سازد. در ابتدا پوست یخ می کند یا بی حس می شود. این تزریق را برای تمام نقاطی از پوست که زیادی عرق می کند، چندین بار مورد استفاده قرار می دهند. معمولا تاثیرات این تزریق 6 تا 12 ماه طول می کشد و سپس باید درمان را تکرار کرد. این نوع درمان می تواند دردناک باشد و برخی افراد تا مدتی در ناحیه ای که تزریق انجام شده دچار ضعف عضله هستند.

درمان جراحی و روش های دیگر

سایر روش های درمانی هیپرهیدوز عبارتند از:

• گرما درمانی مایکروویو

  (Microwave therapy): به وسیله این روش، با استفاده از ریز موج های الکترو مغناطیسی، غدد تولید عرق را تخریب می کنند. این نوع درمان شامل جلسات 20 تا 30 دقیقه ای است که هر سه ماه یک بار انجام می شود. عوارض جانبی احتمالی شامل تغییرات در لامسه و کمی ناراحتی پوستی است. این نوع درمان زیاد در دسترس نیست و هزینه بر نیز می باشد.    

• برداشتن غدد تعریق:

  اگر تعریق زیاد فقط در قسمت زیر بغل وجود داشته باشد، برداشتن غدد تولید عرق بهترین راه حل است. گزینه ای که برای این مورد وجود دارد، نوعی تکنیک کم تهاجمی به نام suction curettage است و در صورتی که بیمار به دیگر روش ها پاسخ ندهد، می توان از آن استفاده کرد.

• جراحی عصب (سمپاتکتومی):

  به کمک این روش، جراح آن دسته از اعصاب نخاعی را که میزان تعریق کف دست را کنترل می کنند، قطع می کند یا می سوزاند. در برخی موارد ممکن است این عمل باعث تعریق بیش از حد در نقاط دیگر پوست شود. برای درمان تعریق سر و گردن عموما از جراحی استفاده نمی شود. در یکی از انواع این عمل، می توان به جای قطع عصب، فقط در سیگنال های عصبی اختلال ایجاد کرد.

سبک زندگی و درمان های خانگی

   توصیه های زیر می تواند برای مقابله با تعریق و بوی نامطبوع بدن مورد استفاده قرار گیرد:

• استفاده از ضد عرق: ضد عرق های بدون نسخه با ترکیبات آلومینیوم می تواند به طور موقت، منافذ عرق را مسدود سازد که باعث می شود میزان عرق کمتری به سطح پوست برسد. این نوع محصول، برای هیپرهیدوز جزئی موثر است.
• استفاده از تونر پوست: می توانید محصولات بدون نسخه ای که حاوی تانیک اسید (زیلاکتین) هستند، بر روی قسمت هایی از پوست که عرق می کنند استعما کنید.
• حمام روزانه: دوش گرفتن منظم روزانه باعث می شود میزان باکتری کمتری بر روی پوست وجود داشته باشد. بعد از حمام، بدن خود را کاملا خشک کنید. به خصوص بین انگشتان پا و زیر بغل.
• از کفش و جوراب هایی استفاده کنید که از مواد طبیعی تهیه شده اند: کفش هایی که از چرم طبیعی ساخته شده اند، به پوست پای شما اجازه نفس کشیدن می دهند و از این طریق از تعریق پا جلوگیری می کنند. اگر فعالیت های ورزشی دارید، جوراب های حوله ای و ضد رطوبت نیز گزینه مناسبی هستند.
• جوراب هایتان را زود به زود عوض کنید: می توانید یک یا دو بار در روز (پس از هر بار شستن و خشک کردن پاها) جوراب هایتان را عوض کنید. اگر پاهایتان زیاد عرق می کند، می توانید از جوراب های پنبه ای استفاده کنید و پودرهای جذب عرق پا را از داروخانه ها تهیه کنید.
• در صورت امکان گاهی پاهایتان را از کفش و جوراب خارج سازید و در معرض هوای آزاد قرار دهید.
• لباس هایی از الیاف طبیعی مثل پنبه، پشم یا ابریشم بپوشید تا پوست بدن بتواند به راحتی تنفس کند. به هنگام فعالیت و ورزش از لباس های ورزشی مخصوص استفاده کنید که رطوبت بدن را جذب می کنند.
• از روش های ریلکسیشن استفاده کنید: می توانید از تمرینات یوگا، مدیتیشن و بیوفیدبک برای کنترل استرس استفاده کنید، چنان که می دانید، استرس نیز محرک تعریق است.

همراهی و حمایت

هیپرهیدروز عارضه ای است که معمولا باعث خجالت و احساس ناراحتی فردی می شود که به آن مبتلا است. فرد ممکن است به دلیل وجود این مشکل از فعالیت های اجتماعی یا تفریحی به دلیل داشتن دست های دائما مرطوب یا لباس های خیس از عرق دوری کند. او به دلیل داشتن این علائم، اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و دائما دچار استرس خواهد بود چرا که دائم نگران عکس العمل دیگران است.

علاوه بر پزشک خود، می توانید در مورد این موضوع با یک مشاور روانشناس یا مددکار اجتماعی نیز صحبت کنید و یا با افراد دیگری که مانند شما با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند مشورت کنید.

کاری که می توانید انجام دهید:

پیش از گرفتن وقت ملاقات از پزشک، می توانید جواب سوالات زیر را آماده کنید:

• آیا کسی از بستگان درجه یک شما مبتلا به هیپرهیدوز بوده است؟
• آیا هنگامی که در خواب هستید، تعریق متوقف می شود؟
• چه داروها یا مکمل هایی را به طور منظم استفاده می کنید؟

از پزشک چه انتظاری می توان داشت؟

پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:

• اولین بار چه زمانی تعریق غیر عادی و بیش از حد را تجربه کردید؟
• تعریق بیشتر در چه نقاطی از بدنتان اتفاق می افتد؟
• آیا این تعریق بیش از حد گاه به گاه رخ می دهد یا همیشگی است؟
• چه عامل یا عواملی موجب کاهش یا افزایش تعریق در شما می شود؟

مرجع

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperhidrosis/symptoms-causes/syc-20367152