درد آپاندیس و جراحی آپاندکتومی

آپاندیس چیست؟

آپاندیس، بافت کوچک کیسه مانندی است که در اولین بخش از روده بزرگ در سمت راست پایین شکم قرار دارد. بافت لنفاوی موجود در آپاندیس، به عملکرد ایمنی بدن کمک می کند. به دلیل فرم کِرم مانند این زائده، به آن آپاندیس (appendix) گفته می شود. این ناحیه می تواند ملتهب و پر از چرک و باکتری شود.  

آپاندیسیت چیست؟

 پسوند "ایت" در لاتین به معنای التهاب است. بنابراین واژه ی آپاندیسیت به معنای التهاب آپاندیس شمرده می شود. این وضعیت، معمولا زمانی اتفاق می افتد که مخاط، مدفوع یا ترکیبی از هر دو، دهانه آپاندیس را مسدود سازند و منجر به عارضه سکوم (cecum) یا روده کور شوند. در این شرایط، باکتری ها در فضایی که گیر افتاده اند، تکثیر شده و دیواره آپاندیس را دچار التهاب و عفونت می کنند.

اگر این انسداد و  التهاب به قدر کافی شدید باشد، می تواند منجر به از بین رفتن یا ترکیدن بافت آپاندیس شده و وضعیتی اورژانسی برای بیمار ایجاد کند.

چه کسانی بیشتر دچار آپاندیسیت می شوند؟

هر کسی ممکن است دچار این عارضه شود. اما معمولا افراد بین 10 تا 30 ساله بیشتر گرفتار این وضعیت می شوند. حدود 7 درصد از مردم آمریکا، در طول عمر خود این شرایطی را تجربه می کنند. کودکان خردسال و سالمندان نیز بیشتر از سایرین در معرض عوارض ناشی از آپاندیسیت قرار دارند.  

در این شرایط، تشخیص به موقع و درمان سریع از اهمیت بالایی برخوردار است.

  شایع ترین عوارض آپاندیسیت کدامند؟

تاخیر در رسیدگی به موقع و تشخیص آپاندیسیت، می تواند خطر عوارض آن را افزایش دهد. سوراخ شدگی که یکی از عوارض احتمالی این وضعیت است، ممکن است به تجمع باکتری در اطراف آپاندیس و التهاب این زائده بیانجامد که در نهایت نیز عفونت به دیواره شکمی و لگن گسترش می یابد (پریتونیت یا التهاب صفاق).

بعد از تشخیص آپاندیسیت، لازم است که بلافاصله جراحی صورت گیرد. تاخیر در انجام جراحی می تواند خطر سوراخ شدگی را افزایش دهد. برای مثال؛ 36 ساعت بعد از شروع علائم آپاندیسیت، عارضه سوراخ شدگی در 15 در صد از افراد رخ می دهد.

سایر عوارض مرتبط با آپاندیسیت

گاهی اوقات، التهاب آپاندیس ممکن است در عملکرد عضلات روده اختلال ایجاد کرده و مانع از تخلیه روده گردد. گاهی نیز به هنگام تجمع گاز یا مایعات در این بخش از روده و روی قسمت انسداد آن، حالت تهوع، استفراغ و التهاب شکمی ایجاد می شود.

در این موارد، تعبیه لوله تغذیه ناسوگاستریک (nasogastric) که در واقع لوله ای بینی-معده ای است، برای تخلیه محتویاتی که امکان خروج از روده را ندارند، ضروری است. این لوله را در بینی قرار می دهند که از طریق مری، به معده و روده می رسد.

علائم و نشانه های آپاندیسیت

دل دردِ شدیدی که تشخیص محل دقیق آن دشوار است، از اولین علائم آپاندیسیت است. در این وضعیت، افراد معمولا در وسط شکم احساس درد دارند که در نهایت این درد به قسمت یک چهارم پایینی سمت راست شکم می رسد.

کاهش اشتها نیز می تواند یکی دیگر از علائم اولیه باشد. حالت تهوع و استفراغ ممکن است در اولین مراحل بیماری یا حتی در نتیجه انسداد روده رخ دهد.

تشخیص آپاندیسیت

پزشکان معمولا آپاندیسیت را از روی علائم بیمار و طی معاینات فیزیکی تشخیص می دهند. معمولا وقتی پزشک قسمت پایین سمت راست شکم را به آرامی فشار می دهد، بیمار دردی متوسط تا شدید را حس می کند.

یکی از نشانه های احتمالی پریتونیت یا التهاب صفاق، این است که وقتی پزشک دست خود را از روی این قسمت حساس برمی دارد، درد آن شدیدتر می شود.   

درمان آپاندیسیت

به جراحی برداشتن آپاندیس، آپاندکتومی (appendectomy) می گویند. زمانی که پزشک احتمال آپاندیسیت را برای بیمار در نظر می گیرد و یا این تشخیص قطعی می شود، هم قبل از عمل جراحی و هم بعد از آن، آنتی بیوتیک تجویز می گردد.

جراحی های آپاندکتومی را می توان به صورت لاپاراسکوپی یا کم تهاجمی نیز انجام داد، یعنی با استفاده از ایجاد برش های کوچکی بر روی شکم، ابزارهای لازم را برای برداشتن آپاندیس با استفاده از دوربین مخصوص وارد شکم می کنند.

در ادامه، مراحل انجام آپاندکتومی را مشاهده و مرور می کنیم.

آپاندکتومی: اولین مرحله از 8 مرحله

این تصویر، یک آپاندیس نرمال را در بیمار زنی نشان می دهد که به دلیل عفونت در سیستم تولید مثل خود، تحت درمان جراحی قرار گرفته است.

 از آنجا که آپاندیس، کارکرد شناخته شده ای ندارد و برای پیشگیری از ابهامات تشخیصی که ممکن است در آینده به وجود بیاید و همچنین پیشگیری از بروز آپاندیسیت در آینده، پزشک در این شرایط معمولا آپاندیس بیمار را خارج می کند.  

آپاندکتومی: مرحله دوم

جراح برای برداشتن آپاندیس، آن را از روده بند؛ یعنی بافتی که خون را به این ناحیه می رساند، جدا می کند. جریان الکتریکی از طریق ابزاری به نام انبرک یا فورسِپس دوقطبی به محل می رسد تا بتوان رگ های خونی را بست و از بروز خونریزی جلوگیری کرد.

مرحله سوم

در مرحله بعد، جراح برای رها کردن آپاندیس از روده بند از یک قیچی استفاده می کند. در طول جراحی، جراح به طور متناوب عمل الکتروکوتر (بریدن بافت و سوزاندن رگ های خونی) و قطع آپاندیس را از بافت های اطراف آن به طور کامل انجام می دهد، تا زمانی که تنها ارتباط آن با روده بزرگ برقرار است.

مرحله چهارم

در مرحله بعدی، جراح پایه آپاندیس را با گیره ای می فشارد و سپس گیره را به آرامی به انتهای آپاندیس حرکت می دهد تا بتواند به کمک بخیه اولیه، این قسمت را محکم ببندد.  

مرحله پنجم

جراح به کمک بخیه ای که به صورت گره ماهیگیری است، شکاف را سفت و محکم می سازد تا خود به خود باز نشود.

مرحله ششم

سپس جراح با استفاده از یک قیچی، ادامه نخ بخیه بالای گره را جدا می کند.

مرحله هفتم

جراح، آپاندیس را با همان قیچی از بالای گِره و پایین گیره جدا می کند تا مانع از آلودگی و عفونت گردد.

مرحله هشتم

در این مرحله، جراح از تیم جراحی برای تکمیل مرحله نهایی کمک می گیرد تا مطمئن شود ناحیه موردنظر خونریزی ندارد.

آیا عوارض یا پیامدهای دراز مدت در ارتباط با جراحی آپاندیس وجود دارد؟

عفونت در ناحیه ای که جراحی صورت گرفته است، یکی از شایع ترین عوارض این عمل ها می باشد. عفونت خفیف می تواند همراه با قرمزی و درد باشد، اما عفونت متوسط علائم شدیدتری دارد. برای درمان عفونت های خفیف تا متوسط بعد از جراحی، از آنتی بیوتیک استفاده می شود. اگر ورم و دُمل چرکی بروز کند نیز، باید آن را تخلیه کرد.   

چنان که پیش تر گفتیم، آپاندیس کارکرد خاص و شناخته شده ای برای بزرگسالان یا کودکان ندارد. بنابراین برداشتن این عارضه نیز عوارض طولانی مدت در بر نخواهد داشت و مشکل خاصی برای سلامت افراد ایجاد نمی کند.

اما برخی از مطالعات، گزارش های خاصی از افزایش خطر بروز برخی بیماری ها بعد از عمل آپاندکتومی ارائه می دهند که از این میان می توان به بیماری کرون (Crohn’s disease) اشاره کرد که نوعی بیماری التهابی روده است.

مرجع

http://www.medicinenet.com/appendicitis_appendectomy_pictures_slideshow/article.htm