عفونت های ویروسی دوران بارداری

عفونت های ویروسی دوران بارداری

ماه فوریه، با نام بین المللی «پیشگیری از عفونت های ویروسی دوران بارداری»؛ یعنی عفونت های قابل انتقال از مادر به جنین، نام گذاری شده است.

هدف از این نام گذاری و اختصاص ماه فوریه به این موضوع، بالا بردن سطح آگاهی عمومی از عفونت های خطرناکی است که مادران باردار در صورت ابتلا، می توانند آن را به جنین خود نیز انتقال دهند. همچنین باید برای جلوگیری از بروز این عفونت ها و در صورت امکان درمان آنها در دوران بارداری تلاش کرد.  

در این مقاله، به شایع ترین عفونت های ویروسی دوران بارداری و راه های پیشگیری از آنها می پردازیم.

شایع ترین عفونت های ویروسی دوران بارداری کدامند؟

از آنجا که سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری حساس تر و ضعیف تر میشود، غلبه انواع عفونت ها و ویروس ها بر بدن در این دوران شایع تر است.
برخی از این عفونت ها را در خود دوران بارداری طی آزمایشات غربالگری مخصوص این دوران تشخیص می دهند. برخی از این موارد عبارتند از عفونت مجاری ادرار (UTIs)، عفونت استرپتوکوک گروه B (strep)، سیفلیس و سرخجه، هپاتیت ب و ویروس اچ آی وی، عفونت لیستریا، سیتومگالوویروس، توکسوپلاسموز، هرپس سیمپلکس (تبخال تناسلی)، بیماری پنجم (fifth disease) یا عفونت اریتما اینفکتیوزوم و همچنین آبِله‌مُرغان.

ابتلا به این عفونت ها در دوران بارداری، چه تاثیری بر سلامت جنین دارد؟

اگرچه تنها درصد کمی از نوزادان در دوران جنینی تحت تاثیر عفونت های مادرزادی قرار می گیرند، اما اگر این عفونت ها به جنین نیز سرایت کند، می تواند عوارض جدی و نتایج بسیار خطرناک و مرگباری دربر داشته باشد. بسته به نوع عفونت و این که در طول سه ماهه اول، دوم یا سوم بارداری به جنین انتقال یابد، عوارض آن متفاوت خواهد بود. در صورتی که این عفونت ها درمان نشوند، ممکن است باعث سقط جنین، مشکلات شنوایی، بینایی، ناتوانی های ذهنی، ذات الریه، مننژیت و گاه نیز مرگ و میر شوند.

یکی دیگر از شایع ترین عفونت های بارداری، هپاتیت ب است که می تواند بر کبد اثر بگذارد. عفونت ناشی از هپاتیت ب منجر به افزایش مرگ و میر، وزن کم نوزاد هنگام تولد، و  زایمان زودرس می شود. از این رو ایمن سازی در برابر ویروس این بیماری از قبل، بیش از آنچه تصور کنید لازم است.
عفونت دیگری که البته به راحتی تشخیص داده می شود و تهوع از شایع ترین علائم آن به شمار می رود، هپاتیت سی است. با این حال، از آنجا که ممکن است برخی آن را با تهوع صبحگاهی اشتباه بگیرند، گاهی اوقات نیز تشخیص آن دشوار می شود. اگر ناقل ویروس هپاتیت سی باشید، احتمال انتقال آن به جنین نیز وجود دارد.
عفونت تبخال تناسلی نیز ناشی از فعالیت ویروسی موسوم به هرپس سیمپلکس است که می تواند از طریق تماس تاسلی با فرد آلوده یا رابطه جنسی دهانی منتقل شود. خارش، احساس سوزن سوزن شدن، یا سوزش مناطقی از واژن، مقعد، دستگاه تناسلی و همچنین زخم یا تاول های دردناک از جمله علائم شایع در مراحل اولیه ابتلاست. اگر عفونت در سه ماهه اول رخ دهد می توان آن را درمان کرد اما اگر بیش از این و در مراحل پایانی باشد، ناچار باید برای جلوگیری از انتقال بیماری به نوزاد با انجام عمل سزارین، کودک را از آلودگی نجات داد.
علائم عفونت سرخجه، تا حد بسیار زیادی شبیه به آنفلوآنزاست؛ برای نمونه چشم درد خفیف، افزایش درجه حرارت بدن، تورم غدد لنفاوی و مانند اینها. عفونت های بارداری می تواند بر بینایی و شنوایی کودک اثر بگذارد و همچنین ممکن است منجر به ایجاد نقائص مغزی یا قلبی شود.

ابتلا به ویروس آنفلوانزا نیز از دیگر نگرانی های دوران بارداری محسوب می شود. خانم ها در دوران بارداری به دلیل تغییراتی مانند کاهش ظرفیت ریه ها، افزایش نیاز به اکسیژن و افزایش ضربان قلب بیشتر در خطر ابتلا به آنفلوآنزا قرار دارند. بنابراین به تمام مادران توصیه می شود که پیش از بارداری، تزریق واکسن آنفولانزا را انجام دهند.

ویروس زیکا که شیوع آن از سال 2015 آغاز گردیده است، منجر به ایجاد ناهنجاری های مادرزادی شدیدی از جمله میکروسفالی در نوزادان می شود.

همچنین ابتلا به ویروس  سیتومگالوویروس یا سی ام وی در بارداری می تواند عوارض متعددی از جمله موارد زیر را به دنبال داشته باشد:

• محدودیت رشد جنین در داخل رحم
• نقص شنوایی
• کلسیفیکاسیون درون جمجمه ای
• میکروسفالی
• هیدروسفالی
• آتروفی بینایی

ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس در دوران بارداری می تواند ریسک زایمان زودرس و یا سقط را به همراه داشته باشد.

برخی از نوزادان شواهدی از مننژیت یا انسفالیت را در اثر ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس توسط مادر نشان داده اند. به هنگام زایمان احتمال مرگ نوزاد با عدم سرکوب ویروس در مادر افزایش می یابد.

اگر زمان ابتلا به ویروس سرخجه در طول 10 هفته نخست بارداری باشد، این ویروس می تواند از جفت عبور کرده و جنین را درگیر کند.

ابتلا به سرخجه در بارداری می تواند با عوارض زیر همراه باشد:

• محدودیت رشد داخل رحمی
• کلسیفیکاسیون های درون جمجمه ای
• میکروسفالی
• نواقص قلبی
• آب مروارید
• آسیب به استخوان ها
• بیماری های نورولوژیک

گزارش شده که بیش از نیمی از نوزادان متولد شده از مادرانی که در اوایل بارداری به سرخجه مبتلا شده اند، دارای ناهنجاری های مادرزادی مثل آب مروارید، ناشنوایی، نقایص قلبی و سیستم عصبی مرکزی هستند.

در صورتی که زمان ابتلا به سرخجه در اواخر بارداری باشد، باعث نقص های مادرزادی نمی شود اما نوزاد آلوده به ویروس بدنیا می آید که می تواند منجر به بیماری جدی و خطرناک شود. بسیاری از این نوزادان در آینده دچار دیابت شدند.

ابتلا به آبله مرغان و  زونا در بارداری که در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود، می تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد حتی در سه ماهه سوم ابتلا به این ویروس می تواند بسیار کشنده باشد.

عفونت های ویروسی چگونه از مادر به جنین منتقل می شوند؟

این عفونت ها ممکن است در دوران بارداری از طریق آنتی بادی ها، ترشحات واژینال یا خون مادر به جنین منتقل شود. همچنین در دوران شیردهی نیز سرایت آن از طریق شیر مادر به نوزاد صورت می پذیرد.

مادران باردار چگونه می توانند پیش از زایمان و پس از آن، از نوزاد خود در برابر ابتلا به این عفونت ها پیشگیری کنند؟

بهترین راه محافظت از نوزاد در برابر این عفونت های ویروسی دوران بارداری، پیشگیری از بروز و کاهش خطر ابتلا به آن است.

برخی از روش های پیشگیری عبارتند از:

• انجام آزمایشات غربالگری بارداری برای تشخیص عفونت های مجاری ادرار و سیفلیس که در صورت تشخیص به موقع قابل درمان هستند.
• پیشگیری از انتقال عفونت های استرپتوکوک گروه B به جنین نیز با تجویز آنتی بیوتیک برای مادر بعد از زایمان امکان پذیر است.
• با انجام واکسیناسیون پیش از بارداری نیز می توان از انتقال عفونت هایی مثل آبله مرغان و سرخجه جلوگیری کرد.
• در این دوران از تماس با افرادی که مبتلا به ابله مرغان یا عفونت بیماری پنجم می باشند، خودداری کنید.
• بعد از عوض کردن پوشک نوزاد و همچنین بعد از تماس با بزاق افراد، حتما دست های خود را بشویید.
• بعد از تماس با گوشت خام، حتما دست های خود را کاملا بشویید.
• برای اجتناب از تماس با توکسوپلاسما، حتما بعد از تمیز کردن قفس حیوانات یا تماس با سطل زباله و یا هنگام باغبانی کردن، حتما دستکش دستتان کنید.
• میوه و سبزیجات را قبل از خوردن کاملا شسته و پوست بگیرید.
• از خوردن غذاهای خام و به خصوص گوشت و تخم مرغی که کاملا نپخته است پرهیز کنید.

منابع

https://www.lifespan.org/news/prenatal-infection-awareness-and-prevention-qa-gail-carreau-md

https://emedicine.medscape.com

https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/prenatal/Pages/Simple-Steps-to-Prevent-Infections-During-Pregnancy.aspx

https://www.healthline.com/health/pregnancy/infections

https://www.cdc.gov/features/prenatalinfections/index.html