آشنایی با داروهای مسکن و موارد مصرف آنها

در ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که مسکن ها چه هستند؟

دارو های مسکن یا همان مسکن ها گروهی از دارو ها هستند که برای کاستن درد یا از بین بردن آن، همچنین بی هوشی و سایر موارد کاربرد دارند. مسکن ها به طور نسبی از داروهای بی حس کننده جدا می شوند. بی حس کننده ها به طور موقت، در برخی موارد به سرعت حس درد را کم می کنند. با این وجود دارو های بی حس کننده و مسکن ها از لحاظ اثر گذاری بر سلول های عصبی ( نورون ها) با هم تداخل دارند بنابراین دارو هایی داریم که هم مسکن و هم بی حس کننده اند

پنجاه و نه داروی شناسایی شده به عنوان مسکن از سال 1960 تا 2009 معرفی شدند و همچنان در حال استفاده هستند. هفت مورد را می توان دارای اهداف مولکولی جدید در نظر گرفت. با این حال، تنها یک دارو، سوماتریپتان، به اندازه کافی موثر بود تا انگیزه معرفی بسیاری از داروهای مشابه را که در یک هدف (تریپتان ها) عمل می کنند، ایجاد کند. بهره وری انتشار در حوزه درد در این دوره به طور تصاعدی رشد کرد. انتشارات مربوط به درد در مورد مورفین در میان سایر مسکن ها غالب بود. تلاش‌های تحقیقاتی بسیار فشرده برای اهداف مولکولی متنوع مرتبط با مکانیسم‌های درد، هزاران مقاله منتشر کرد، اما این تلاش‌ها هنوز مسکن‌های جدیدی با اثربخشی کافی برای تغییر سهم انتشارات در مورد مواد افیونی یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی به دست نیاورده‌اند. مرفین و آسپرین که بیش از یک قرن پیش برای درمان درد معرفی شدند، علیرغم اثربخشی محدود آنها در بسیاری از زمینه ها (مانند درد عصبی) و عوارض جانبی متعدد، همچنان بر نشریات زیست پزشکی تسلط دارند. ارزیابی حاضر عدم موفقیت واقعی در توسعه داروهای ضد درد را علیرغم تلاش‌های تحقیقاتی شدید نشان می‌دهد.

انتخاب مسکن نیز بر اساس نوع درد تعیین می‌شود:

برای دردهای عصبی، مسکن‌های سنتی کمتر مؤثر هستند و اغلب از دسته‌هایی از داروهایی که معمولاً مسکن محسوب نمی‌شوند، مانند داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و ضد تشنج‌ها، سود می‌برند

مسکن‌های مختلف، مانند بسیاری از مسکن های غیر استروییدی‌ مانند بروفن، بدون نسخه در اکثر کشورها در دسترس هستند

 در حالی که برخی از مسکن ها مانند مخدرها به دلیل خطرات قابل توجه و احتمال زیاد مصرف بیش از حد، استفاده نادرست و اعتیاد در نظارت پزشکی، داروهای تجویزی هستند.

دسته بندی مسکن ها:

1. داروهای ضد التهابی غیر استروییدی : 

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (معمولاً به اختصار NSAIDs) دسته دارویی هستند که داروهایی را که هم درد و هم تب را کاهش می‌دهند و در دوزهای بالاتر، التهاب را کاهش می‌دهند

برجسته ترین اعضای این گروه از داروها، آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند که همگی بدون نسخه در اکثر کشورها در دسترس تر هستند

2. مخدر ها :

مورفین و تریاک از مخدر هایی هستند که از سالهای پیش برای پیشگیری از درد استفاده می شدند. سایر مواد افیونی (مانند کدئین، اکسی کدون، هیدروکودون، دی هیدرومورفین، پتیدین) همگی تأثیر مشابهی بر روی سیستم گیرنده مواد افیونی مغزی دارند. بوپرنورفین آگونیست نسبی گیرنده افیونی است و ترامادول یک مهارکننده بازجذب نوراپی نفرین سروتونین (SNRI) با خواص آگونیست گیرنده افیونی ضعیف است. تاپنتادول، با برخی شباهت‌های ساختاری به ترامادول، چیزی را ارائه می‌کند که گمان می‌رود یک داروی جدید است که از طریق دو (و احتمالاً سه) حالت مختلف عمل به شکل یک مخدر سنتی و به عنوان یک SNRI کار می‌کند

3. سایر مسکن ها نظیر ضد تشنج ها :

کاربامازپین که دارویی ضد تشنج است برای درمان دردهای عصبی مانند درد عصب پنج استفاده می شود. به طور مشابه، گاباپنتین و پره گابالین برای دردهای عصبی تجویز می شوند در صورتی که نوعی ضد تشنج هستند، اما مکانیسم اثر آنها تمایل به مهار احساس درد ناشی از سیستم عصبی دارد

  4. داروهایی با اهداف مولکولی جدید:

ارزیابی بر اساس میزان پیشرفت درمانی واقعی نشان داد که 52 دارو از 59 دارو به دسته ای تعلق دارند که تنها یک بهبود تدریجی را در مکانیسم دارویی موجود نشان می دهند. سه دارو با یک مکانیسم انتخابی جدید که از درک بهتر مکانیسم یک داروی موجود ناشی می شود، در دسته داروها قرار می گیرند. این 3 مسکن که بر اساس یک هدف مولکولی اصلاح شده (اما قبلاً شناخته شده) توسعه یافته اند، پنتازوسین، سوماتریپتان و سلکوکسیب هستند. به نظر می رسد تأثیر آنها بر عملکرد بالینی بسیار واضح است. توسعه آنها منجر به معرفی داروهای مشابهی شد که بر روی یک هدف (های) مولکولی یکسان عمل می کنند.

مسکن ها را سرخود مصرف نکنید!

NSAID (دارو های استروییدی ضد التهابی) ها دارای طیف وسیعی از عوارض جانبی هستند که عمدتاً بر سیستم گوارش، کلیه و قلب و عروق تأثیر می گذارد. با این حال، اکثر بیمارانی که دوزهای درمانی این NSAID ها را مصرف می کنند و برای مدت کوتاه تر معمولاً آنها را به خوبی تحمل می کنند. با این حال، با طول مدت درمان طولانی تر و در صورت وجود بیماری های همراه، ممکن است خطر بیشتری ایجاد شود. به طور کلی، درمان با NSAID ها پیچیده است زیرا شامل تصمیم گیری بر اساس نسبت خطر: سود با توجه به شرایط فعلی بیمار است

عوارض گوارشی خفیف :

شایع‌ترین عارضه جانبی NSAIDها حوادث خفیف مانند سوء هاضمه، سوزش سر دل و حالت تهوع گزارش شده است. بیشتر این عوارض جانبی دستگاه گوارش محدود به دستگاه گوارش فوقانی است. آنها به راحتی توسط بیمار قابل مشاهده هستند و به راحتی در کلینیک تشخیص داده می شوند. اثربخشی روش‌های محافظتی مختلف معده-اثنی عشر برای کنترل عوارض جانبی دستگاه گوارش فوقانی NSAID مانند داروهای فاموتیدین و امپرازول گزارش شده است

عوارض گوارشی شدید :

عوارض گوارشی فوقانی NSAID ها به خوبی شناخته شده است، با این حال، اثرات سمی کمتر اما بالقوه جدی تر NSAID ها که در بخش های دیستال تر دستگاه گوارش رخ می دهد اغلب نادیده گرفته می شود. برخلاف عوارض دستگاه گوارش فوقانی که اغلب توسط بیمار متوجه می شوند، عوارض جانبی دستگاه گوارش پایین ( روده ی بزرگ و قسمت های انتهایی روده ی کوچک) NSAID ها به راحتی قابل تشخیص نیستند، از این رو، تلاش محدودی برای کنترل آنها انجام می شود. این اثر مضر NSAID ها ممکن است منجر به شرایط جدی شود که از ضایعات تا تنگی مجاری آن به نام بیماری تنگی مجاری متغیر است. همه NSAID ها ممکن است باعث ایجاد عارضه جانبی دستگاه گوارش پایینی شوند، اگرچه با شدت های متفاوت. حتی رژیم‌های ASA با دوز پایین نیز از این عارضه مستثنی نیستند. توجه به این نکته مهم است که به نظر می رسد خطر سمیت دستگاه گوارش پایینی NSAID با فرمولاسیون هایی که برای آزادسازی در روده طراحی شده اند افزایش می یابد. به عنوان مثال: در داروهای داروهای پوشش دار و آهسته رهش

عوارض و مسمومیت کلیوی :

استفاده از تمام NSAID ها با عوارض جانبی وابسته به دوز با علل مختلف همراه بوده است. بسیاری از عوارض جانبی کوتاه مدت و با ترک NSAID قابل برگشت هستند. استفاده مزمن از NSAIDها، اگرچه در بیماران معمولی نسبتاً عاری از عوارض جانبی کلیوی است، در برخی از آنها، به ویژه آنهایی که دارای سایر عوامل خطر یا داروهای دیگر مانند ادرارآورها و مهارکننده های آنژیوتانسین مانند لوزارتان هستند، ممکن است منجر به بیماری مزمن کلیوی و در نهایت باعث از بین رفتن کلیه شود. با این حال، برای اکثر بیماران، عوارض جانبی کلیوی NSAID ها نادر است، به ویژه اگر از دوزهای درمانی بالا اجتناب کنند

عوارض و درگیری عروق و قلب :

در میان شرایط درگیری قلب و عروق مرتبط با NSAID ها، سکته ی قلبی بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است، شاید به دلیل کشنده تر و شایع ترین آن باشد. اکثر مطالعات خطر مرتبط با همه NSAID ها را با شدت، دوز و مدت زمان متفاوت گزارش کرده اند. مکانیسم اثر  NSAIDها بر عوارض قلبی و عروقی نامشخص است، اما در سطح الکتروفیزیولوژی، دانشمندان دریافته اند که اصلاح خطر سکته ی مرتبط با NSAID به افزایش NSTEMI (سکته قلبی بدون تغییر نوار قلب) محدود می شود. در ابتدا، تنها COXIB ها مانند سلکوکسیب به عنوان NSAID های مرتبط با افزایش خطر سکته ی قلبی مشخص شدند

جمع بندی :

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به طور مزمن برای کاهش درد و التهاب در بیماران مبتلا به شرایط آرتریت و همچنین به صورت حاد به عنوان مسکن توسط بسیاری از بیماران استفاده می شود. هم اثرات درمانی و هم عوارض جانبی NSAID ها به دلیل مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) است

 NSAID ها بر اساس میزان گزینش پذیری آنها برای مهار COX به عنوان مهارکننده های غیرانتخابی و COX-2-slective (COXIBS) طبقه بندی می شوند. با این حال، صرف نظر از انتخاب COX آن‌ها، گزارش هایی در مورد عارضه های متعدد در مورد بیماری های مسکن غیر استروییدی وضد التهابی بر دستگاه گوارش (مشخصاَ دستگاه گوارش تحتانی ) و قلب و عروق به خصوص در نوع داروهای آهسته رهش وجود دارد که در حال بررسی است