آشنایی با انواع مختلف سرطان

سرطان ها دسته بزرگی از بیماری ها را شامل می شوند، زمانی که سلول های غیر طبیعی که به دنبال جهش های ژنی ایجاد می شوند به سرعت شروع به تکثیر می کنند و در بافت ها و سایر ارگان های بدن پخش می شوند 

این سلول ها که رشد سریع دارند ممکن است به تومور تبدیل شوند و همچنین با عملکرد طبیعی بدن تداخل دارند 

سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان است و طبق گزارشی از سازمان جهانی بهداشت ( WHO ) تقریبا یکی از هر 6 مرگ اتفاق افتاده در سال 2020 ناشی از سرطان بوده است، متخصصان برای پیدا کردن راه های درمان مؤثر و جدید به سختی تلاش می کنند 

چه چیزی باعث به وجود آمدن سرطان می شود ؟

دلیل اصلی سرطان، جهش ها و یا تعییر در ساختار DNA سلول ها هستند. جهش های ژنتیکی می توانند ارثی باشند ( بیشتر افراد خانواده دارای این جهش هستند ) و همین طور ممکن است بعد از تولد و به دنبال اثرات محیطی ایجاد شوند

این عوامل بیرونی کارسینوژن نامیده می شوند و شامل موارد زیر هستند :

• کارسینوژن های فیزیکی مانند رادیاسیون و اشعه فرابنفش ( UV ) 
• کارسینوژن های شیمیایی مانند دود سیگار، آزبستوز، الکل، آلودگی هوا و غذا و یا نوشیدنی آلوده 
• کارسینوژن های بیولوژیک مثل ویروس ها، باکتری ها و انگل ها 

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت 33 درصد مرگ و میر های سرطان به دنبال مصرف تنباکو، الکل، شاخص توده بدنی بالا ( BMI )، مصرف کم سبزیجات و میوه و نداشتن فعالیت فیزیکی کافی می باشد 

عوامل خطرساز برای  سرطان:

عوامل خطر مشخصی سبب افزایش ریسک ابتلا به انواع سرطان ها خواهد شد

 این عوامل شامل موارد زیر می شود :

• مصرف تنباکو به هر روش و شکلی 
• مصرف مقادیر بالای الکل 
• رژیم غذایی ناسالم که شامل گوشت قرمز فراوری شده، نوشیدنی های حاوی شکر و خوراکی های دارای نمک زیاد، غذاهای نشاسته ای و کربوهیدرات های تصفیه شده مثل شکر و غلات فراوری شده می باشد 
• کمبود فعالیت فیزیکی 
• در معرض هوای آلوده قرار گرفتن 
• قرار گرفتن در معرض اشعه های مضر 
• تماس بدون محافظت با نور فرابنفش مثلا تماس با نور خورشید 
• عفونت با برخی ویروس ها شامل : اچ پیلوری ( عفونت معده )، ویروس پاپیلومای انسانی که عامل زگیل است ( HPV )، هپاتیت B، هپاتیت C، ویروس ایدز و ویروس اپشتین بار ( EBV ) که باعث بیماری مونونوکلئوز عفونی می شود 

خطر به وجود آمدن سرطان در بدن با بالا رفتن سن هم بالا می رود، بر طبق نظر انجمن جهانی سرطان ( NCI ) به صورت عمومی ریسک انواع سرطان ها تا سن 70 – 80 سالگی زیاد می شود و بعد از آن کاهش می یابد

یک مطالعه نشان داده که این مورد ممکن است در نتیجه اتفاقات زیر باشد :

• مکانیسم های ترمیم ژن که با افزایش سن کم اثر تر می شوند 
• بالا رفتن میزان عوامل خطر در طول زندگی 
• طول مدت قرار گرفتن در معرض کارسینوژن ها 

بعضی از بیماری هایی که باعث به وجود آمدن التهاب در بدن می شوند هم خطر ابتلا به سرطان هها را بالا می برد، مثلا در کولیت اولسراتیو که یک بیماری التهابی مزمن در روده بزرگ می باشد 

انواع سرطان ها :

نام گذاری سرطان ها ممکن است بر اساس منطقه ای باشد که برای اولین بار در آن جا دیده شده یا بر اساس نوع سلولی که در به وجود آمدن آن نقش داشته است حتی در صورتی که در نواحی مختلف بدن پخش شده باشد، برای مثال سرطانی که در ریه شروع شده و به کبد گسترش پیدا کرده، همچنان سرطان ریه نامیده می شود 

چندین تعریف کلینیکی مختلف هم برای دسته ای از سرطان ها وجود دارد :

• کارسینوما : نوعی از سرطان است که از پوست یا بافت سطحی پوشاننده سایر ارگان ها منشا می گیرد 
• سارکوما : سرطان های بوجود آمده در بافت همبند از جمله استخوان ها ، عضلات ، غضروف ها و رگ های خونی هستند 
• لوسمی : سرطان مغز استخوان که مسئول تولید سلول های خونی می باشد 
• لنفوم و میلوم : سرطان های مربوط به سیستن ایمنی هستند 

سرطان تقریبا ممکن است در همه بافت های زنده بدن ایجاد شود، همه بافت های زنده سلول هایی دارند که به صورت مداوم در حال تکثیر هستند و هر جهش ژنتیکی در هر لحظه می تواند سبب به وجود آمدن سلول های سرطانی در بدن بشوند، برخی از انواع سرطان ها در پایین ذکر شده :

• سرطان آپاندیس 
• سرطان مثانه 
• سرطان استخوان 
• سرطان سینه 
• سرطان سرویکس ( دهانه رحم ) 
• سرطان مغز 
• سرطان های کولورکتال یا کولون ( روده بزرگ ) 
• سرطان دئودنوم ( ابتدای روده باریک ) 
• سرطان گوش 
• سرطان اندومتر ( لایه پوشاننده داخلی رحم ) 
• سرطان مری 
• سرطان قلب 
• سرطان کیسه صفرا 
• سرطان کلیه 
• سرطان حنجره 
• لوسمی ( سرطان خون ) 
• سرطان کبد
• سرطان ریه 
• لنفوم 
• مزوتلیوما 
• میلوم 
• سرطان های دهانی 
• سرطان تخمدان 
• سرطان پانکراس 
• سرطان آلت تناسلی مردان 
• سرطان پروستات 
• سرطان رکتوم ( قسمت انتهایی روده بزرگ )
• سرطان پوست 
• سرطان روده باریک 
• سرطان طحال 
• سرطان معده 
• سرطان بیضه 
• سرطان رحم 
• سرطان واژن 
• سرطان وولو 

اهمیت تشخیص زودرس سرطان :

تشخیص زودرس زمانی است که بیماری در مراحل ابتدایی قرار دارد که شانس مؤثر بودن درمان را بالا می برد و میزان مرگ و میر را کم می کند 

غربالگری سرطان ها در تشخیص زودرس بیماری مؤثر هستند، بعضی از انواع رایج غربالگری ها شامل موارد زیر می شوند :

• سرطان سرویکس و پروستات : بعضی از غربالگری ها به عنوان معاینه روتین انجام می شوند 
• سرطان ریه : غربالگری سرطان ریه در افرادی که دارای عامل خطر این بیماری هستند انجام می شوند : ( در ایران  این غربالگری انجام نمی شود ) 
• سرطان پوست : این غربالگری توسط متخصص پوست و در صورت داشتن مشکلات و بیماری های پوستی خاص مثلا گزرودرماپیگمنتوزا انجام می شود 
• سرطان های کولورکتال : انجمن سرطان آمریکا ( ACS ) برای شروع غربالگری های روتین کولورکتال، سن 45 سالگیرا پیشنهاد می دهد، این غربالگری ها معمولا از طریق کولونوسکوپی انجام می شوند، کیت تست های خانگی هم ممکن است در بعضی انواع سرطان های کولورکتال را تشخیص دهند 
• سرطان سینه : برای خانم ها در سن بالای 45 سال ، انجام ماموگرافی توصیه می شود اما ممکن است در بعضی افراد غربالگری از سن 40 سالگی شروع شود و حتی  خانم های در معرض خطر و دارای ریسک فاکتور های سرطان سینه ، از سنین پایین تری غربالگری می شوند 

اگر فرد سابقه خانوادگی سرطان یا خطر بالا برای ابتلا به بعضی از سرطان ها را داشته باشد، انجام غربالگری ها و دنبال کردن دستورات پزشک بسیار اهمیت دارد 

در حالی که نشانه ها و علائم خطر در تشخیص و شروع درمان به موقع بعضی از سرطان ها بسیار کمک کننده هستند، تشخیص انواع دیگری از سرطان ها بسیار مشکل است و ممکن است تا مراحل انتهایی بیماری هیچ علامتی نداشته باشند 

علائم و نشانه های سزطان می تواند شامل موارد زیر باشد :

• توده های قابل لمس در نقاط مختلف بدن 
• کاهش وزن غیر قابل توضیح در چند ماه اخیر 
• تب بدون علت عفونی 
• خستگی و ضعف 
• درد غیر قابل توجیه 
• تعریق شبانه 
• تغییرات در اجابت مزاج 
• تغییرات در ظاهر پوست 
• سرفه طولانی مدت و بدون علت عفونی 

انواع خاصی از سرطان نشانه های تشخیصی خاص خود را دارند، اگر فردی دچار علائم غیر قابل توجیه با بیماری خاصی شد حتما باید توسط پزشک ویزیت شود 

چگونه سرطان ها رشد می کنند و منتشر می شوند ؟

تقسیم غیر عادی سلول ها :

سلول ها به صورت طبیعی در بدن رشد می کنند و تکثیر می یابند، هر سلول بر اساس نوع آن ، طول عمر مشخصی دارد و به محض آسیب دیدن یا مرگ سلول، سلول های جدید جایگزین آن ها می شوند، سرطان این روند را مختل می کند و باعث رشد و تکثیر غیر عادی سلول ها می شود که این اختلال به علت وجود جهش های ژنی یا آسیب به DNA سلول ها می باشد 

DNA در هر سلول دستورالعمل هایی دارد که به سلول می گویند چه کاری انجام دهد، چطور رشد کند و تقسیم شود، جهش ها به صورت عادی در DNA اتفاق می افتند اما سلول ها این اشتباهات را اصلاح می کنند زمانی که یک اشتباه اصلاح نشود، سلول تبدیل به سلول سرطانی می شود

 جهش ها همچنین باعث می شوند سلول هایی که قرار بوده در روند طبیعی از بین بروند و جایگزین شوند، همچنان به فعالیت خود ادامه دهند و یا سلول های جدیدی تشکیل شوند در حالی که به وجود آن ها نیازی نیست، این سلول های اضافه ممکن است به صورت غیر قابل کنترل تقسیم شوند و تومورها را ایجاد کنند 

به وجود آمدن تومورها :

تومور ها وابسته به محل رشد، می توانند در روند سلامتی اختلال ایجاد کنند، همه انواع تومورها سرطانی نیستند، تومور های خوش خیم سرطانی نیستند و به بافت اطراف منتشر نمی شوند اما گاهی اوقات تومور ها با رشد بیش از حد و فشار به بافت ها و ارگان های مجاور، مشکل ایجاد می کنند، تومور های بدخیم سرطانی هستند و به سایر نقاط بدن تهاجم می کنند 

متاستاز :

بعضی از سلول های سرطانی از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به نقاط دور دست بدن گسترش می یابند، به این نوع گسترش متاستاز گفته می شود، سرطان هایی که دچار متاستاز می شوند از انواع بدون متاستاز می توانند پیشرفته تر شوند و معمولا درمان سخت تر و میزان مرگ و میر بالاتری دارند 

درمان سرطان :

درمان سرطان بر اساس نوع سرطان و میزان پیشرفته بودن بیماری، شامل موارد مختلفی می شود :

• درمان های موضعی : معمولا درمان هایی مثل جراحی یا رادیوتراپی موضعی روی نقطه خاصی از بدن یا در محل تومور می باشند 
• درمان های سیستمیک : دارو درمانی سیستمیک مثلا شیمی درمانی، درمان هدف گرا و یا ایمنوتراپی، روی کل بدن اثر دارند 
• درمان تسکینی : درمان های تسکینی شامل از بین بردن علائم آزار دهنده سرطان برای بیمار می شود مثلا تنگی نفس یا درد، این درمان معمولا در مراحل انتهایی بیماری و در صورت عدم پاسخ به درمان انجام می شود 

روش های درمانی مختلف در کنار هم استفاده می شوند تا حدالامکان تمام سلول های سرطانی را از بین ببرند، رایج ترین روش های درمان شامل موارد زیر می شوند :

• جراحی : جراحی این امکان را می دهد که بیشترین بافت سرطانی که قابل برداشته شدن هست، برداشته شود و معمولا در ترکیب با سایر روش های درمانی مثلا شیمی درمانی استفاده می شود تا تمام سلول های سرطانی را از بین ببرند 
• رادیوتراپی : در این درمان از اشعه های قدرتمند و متمرکز برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود . رادیوتراپی مه داخل بدن انجام می شود، براکی تراپی نام دارد در حالی که رادیوتراپی خارج از بدن اکسترنال بیم ( پرتودرمانی خارجی) نامیده می شود 
• پیوند سلول های بنیادی ( مغز استخوان ) : این درمان مغز استخوان بیمار را با سلول های بنیادی سالم درمان می کند. سلول های بنیادی، سلول های تمایز نیافته ای هستند که می توانند عملکرد های مختلف داشته باشند  این پیوند به پزشکان امکان استفاده از دوزهای بالایی از شیمی درمانی در بیمار را می دهد، پیوند مغز استخوان معمولا در درمان لوسمی کاربرد دارد 
• ایمتوتراپی ( درمان های بیولوژیکی ) : در این روش از سیستم ایمنی خود بدن برای حمله به سلول های سرطانی استفاده می شود، این درمان ها به شناسایی سلول های مخرب توسط آنتی بادی های سیستم ایمنی کمک می کنند بنابراین از ایمنی طبیعی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می شود 
• هورمون درمانی : هورمون تراپی با از بین بردن یا متوقف کردن هورمون هایی که به رشد سلول های سرطانی کمک می کنند، از پیشرفت سرطان جلوگیری می کند، این روش درمانی در سرطان هایی که در رشد و گسترش آن ها هورمون ها مؤثر هستند، مثل انواع خاصی از سرطان سینه و یا سرطان پروستات اثر بخشی دارند 
• درمان با داروهای هدف مند : در این درمان از داروهایی استفاده می شود که با ملکول هایی که به رشد و تکثیر سلول های سرطانی کمک می کنند، تداخل دارند. تست هاس ژنتیکی وجود دارند که پاسخ به این نوع درمان را قبل از شروع درمان مشخص می کنند، این درمان به نوع سرطان، جهش ژنتیکی و خاصیت ملکولی تومور بستگی دارد 

درمان های آزمایشی سرطان:

این آزمایش ها راه های جدیدی برای درمان سرطان ها پیدا کرده اند، مثلا امتحان کردن دارویی که توسط سازمان غذا و دارو برای مصارفی غیر از درمان سرطان تایید شده است و همچنین امتحان کردن داروهای جدید تر، این آزمایش ها روش دیگری را برای افرادی که از درمان های متداول پاسخی نگرفته اند فراهم می کند، بعضی اوقات این درمان ها به صورت رایگان هستند 

داروهای جایگزین درمان سرطان :

این داروها برای تکمیل درمان دیگری استفاده می شود و سبب کاهش علائم سرطان و عوارض جانبی درمان های مورد استفاده از جمله تهوع، خستگی و درد می شوند . داروهای جایگزین شامل موارد زیر می شوند :

• طب سوزنی 
• یوگا 
• ماساژ درمانی 
• مدیتیشن 
• تکنیک های ریلکسیشن 

آینده بیماری سرطان :

در صورتی که فرد به سرطان مبتلا شد، آینده و روند بیماری او به چند فاکتور وابسته می شود :

• نوع سرطان 
• مرحله سرطان در زمان تشخیص 
• محل سرطان 
• سن 
• وضعیت عمومی بدن 

پیشگیری از سرطان :

آشنا بودن با فاکتورهای سرطان زا می تواند به فرد کمک کند تا با تغییر سبک زندگی احتمال ابتلا را کاهش دهد، عوامل پیشگیری کننده که باعث کاهش ریسک ابتلا به بیماری می شود، شامل موارد زیر است :

• عدم مصرف تنباکو به هر شکلی 
• کاهش مصرف فراورده های گوشتی فراوری شده مثل سوسیس و کالباس 
• دنبال کردن رژیم غذایی بر پایه غذاهای گیاهی، پروتئین و چربی های سالم مثل رژیم مدیترانه ای 
• پرهیز از مصرف الکل یا رعایت اعتدال در مصرف آن 
• نگه داشتن وزن در محدوده سالم 
• انجام 150 تا 300 دقیقه فعالیت وزرشی در طول هفته 
• دوری از نور مستقیم خورشید با استفاده از کرم های ضد آفتاب ، کلاه و عینک های آفتابی 
• پرهیز از برنزه کردن بدن 
• واکسینه شدن در برابر عوامل ویروسی که می توانند باعث ایجاد سرطان شوند از جمله هپاتیت B و HPV 

درباره سن شروع غربالگری ها از پزشک خود سوال کنید و به صورت مرتب آن ها را پیگیری کنید تا در صورتی که به انواع رایج تری از این بیماری مبتلا شدید، به سرعت درمان مناسب آغاز شود