انواع خونریزی داخلی و خارجی و اقدامات اولیه برای آن

در زندگی پر از تحرک و آسیب جامعه بشری  و با وجود حوادث غیرمترقبه ممکن است زندگی افراد سالم هر لحظه در معرض خطر قرار بگیرد و به دلیل نداشتن اطلاعات کافی آسیب های جدی به آنها وارد گردد

 در این میان خونریزی ها و به دنبال آن زخم و عفونت، بخش وسیعی از آسیب ها را به خود اختصاص می دهد که باید نحوه کنترل خونریزی و روش های مراقبت از زخم ها و عفونت را هر فرد به خودی یاد بگیرد

در افراد بزرگسال از دست رفتن یک پنجم خون  باعث می شود تا فشارخونتان افت کند و قلب برای انتقال خون به اندام‌های داخلی بدن دچار مشکل شود که  به این حالت شوک هیپوولمیک گویند

انواع خونریزی:

خونریزی سرخرگی یا شریانی :

 در عروقی رخ می دهد که خون را از قلب به سایر نقاط بدن منتقل می‌کنند و کنترل آن مشکل تر از سایر خونریزی هاست زیرا فشارخون در شریان بالاست

خون در این نوع از خونریزی به دلیل داشتن اکسیژن روشن و به صورت جهنده است

خونریزی سیاهرگی یا وریدی : 

در عروقی رخ می دهد که خون را به قلب بازمی‌گردانند

خون در این نوع خونریزی به رنگ تیره و به صورت یکنواخت است، خونریزی وریدی ممکن است وسیع باشد ولی به دلیل فشار پایین، کنترل آن راحت تر از شریان است

خونریزی مویرگی:

 در کوچک‌ترین عروق خونی که سرخرگ‌ها را به سیاهرگ‌ها متصل می‌کنند رخ می دهد

خون در این نوع خونریزی تیره است و به آهستگی در جریان است که اغلب خود به خود به صورت لخته در میاد و به راحتی قابل کنترل است البته چنانچه سطح بزرگی درگیر باشد می تواند خطرناک بوده و خطر عفونت وجود داشته باشد

پاسخ بدن به خونریزی:

• مرحله رگی که باعث انقباض رگ و کاهش حجم و جریان خون می شود
• مرحله پلاکتی که باعث جمع شدن پلاکت ها و چسبیدن آنها به هم می شود
• مرحله انعقاد که باعث آزادسازی آنزیم ها و تولید فیبرین، به دام انداختن RBC ها و ایجاد لخته پایدار و محکم می شود

مواردی که در زمان خونریزی شریانی یا سرخرگی باید رعایت کنیم:

• بر روی جراحت یا زخم ایجاد شده باید با دستکش لاتکس و گاز استریل روی جراحتی که باعث خونریزی شده، فشار مستقیم وارد کرد وهمچنین برای دریافت کمک‌های پزشکی با اورژانس تماس بگیرید
• در صورت قطع خونریزی، باید روی محل جراحت را با گاز استریل و پانسمان بپوشانید تا فشار روی زخم ادامه پیدا کند،  برای اینکه متوجه شوید خونریزی متوقف شده یا خیر، پانسمان را از روی زخم برندارید، بهتر است کمی دست خود را بلند کنید تا ببینید آیا خون نشت می‌کند یا خیر
• اگر سرخرگ دست یا پا پاره شده است، بالا نگه داشتن این اندام‌ها نسبت به سطح قلب می‌تواند کمک‌کننده باشد
• اگر تلاشتان برای جلوگیری از خروج خون از بدن بی‌نتیجه بود، از «رگ‌‌بند» یا «تورنیکت» (Tourniquet) در بالای محل خونریزی استفاده کنید

انواع خونریزی براساس کانون خونریزی:

خونریزی خارجی :

در این نوع خونریزی، خون از بدن خارج و بیرون می ریزد که این خونریزی ها را بر حسب شدت آنها می توان به دو گروه خونریزی جزئی و خونریزی عمده تقسیم نمود

خونریزی داخلی :

این نوع خونریزی داخل بدن انجام می شود، ولی به هر حال از سیستم گردش خون خارج می شود و اندام های حیاتی دچار کمبود اکسیژن می شوند، خونریزی داخلی بر اثر جراحت های شکستگی، له شدگی یا به علت بیماری خاصی نظیر خونریزی ناشی از زخم معده رخ می دهد

راه های کنترل خونریزی خارجی:

یکی از روشهای کنترل خونریزی خارجی از طریق فشار مستقیم است که باید با دست یا پانسمان انجام گردد در صورتی که خونریزی شدید است و زمانی برای پیدا کردن وسایلی مانند پانسمان نیست باید با دست روی زخم را فشار دهیم و فشار دست را حتی یک لحظه هم قطع نکنید همین طور اعمال فشار باید یکنواخت و محکم باشد

در صورتی که به پانسمان دسترسی داشتید چند تکه گاز را درست روی محل زخم قرار دهید و باند را چند دور روی پانسمان بپیچیداگر مقدار خون زیاد بود و پانسمان خیس شد به هیچ وجه آن را باز نکنید و فقط مقدار بیشتری گاز و پانسمان استفاده کنید

یکی دیگر از راهکارهای کم کردن خونریزی های خارجی در مواردی که اندام مشکوک به شکستگی نباشد و یا جسم خارجی در بدن فرو نرفته باشد بالا آوردن اندام است که باعث می شود سرعت خونریزی کمی تقلیل یابد

یکی دیگر از راهکارهای کنترل خونریزی خارجی فشارهای غیرمستقیم است که به صورت کامل در زیر توضیح داده شده است

محل نقاط فشار و تکنیک فشار:

خونریزی در گردن:

در این مواقع با فشار چهار انگشت در فرورفتگی بین نای وعضلات گردن گردن (روی نای نباید فشار آورد) خون رسانی به مغز کاهش پیدا می کند، مراقب باشید در موارد شکستگی مهره های گردنی سر و گردن را حرکت ندهید

خونریزی در شانه:  

نقطه فشار در حفره ی ما بین استخوان ترقوه در جلو و عضله شانه در عقب فشار به سمت پایین و عقب با استفاده از چهار انگشت یا شست

خونریزی در شقیقه:  

خونریزی از سر معمولاً با فشار مستقیم قابل مهار است، ولی در صورت شک به شکستگی جمجمه باید از از فشار مستقیم به زخم خودداری کرد،‌ چون ممکن است باعث آسیب مغزی شود. در این موارد در صورت خونریزی شدید یا مداوم سر، می توان از نقاط فشار در شقیقه استفاده کرد. نقطه فشار در جلو و کمی بالاتر از گوش است و فشار با شست اعمال می شود

خونریزی در بازو: 

در این هنگام با استفاده از فشار ناشی از چهار انگشت در سمت داخل بازو بین دو گروه عضلانی امکان پذیر است

خونریزی درکشاله ران: 

در این موقعیت نقطه فشار در خط اتصالی پا به لگن است و می توان با استفاده از فشار توسط هر دو شست، برآمدگی کف دست یا مشت گره کرده،‌ خونریزی از محل آسیب دیده را کنترل کرد، در این قسمت به نیروی زیادی برای فشار نیاز است بنابراین دست خود را به طور عمود باید نگه داشته و از نیروی شانه ها برای فشار آوردن استفاده کنید تا دچار خستگی نشوید

آخرین راهکار در این زمینه که عموما توصیه نمی شود اما فقط در زمان هایی که تعداد مصدومین بالاست و عضوی قطع شده است کاربرد دارد استفاده از  تورنیکه ( رگ بند ) شریانی است، تورنیکه شریانی معمولاً از یک نوار با طول حدود 2 متر و عرض 10 ـ 5 سانتی متر ساخته می شود که در صورت عدم دسترسی به آن، می تواند از باند مثلثی تورنیکه ساخت این نکته را هم به خاطر داشته باشید هیچ گاه از طناب و سیم به عنوان تورنیکه استفاده نکنید،‌ چون باعث بریدگی و جراحت پوست می شود

خونریزی خارجی همراه با شکستگی در استخوان:

در این مواقع اگر استخوان بیرون نزده باشد می توانید از پانسمان فشاری با رعایت حال مصدوم استفاده کنید و اگر استخوان بیرون زده باشد نباید از فشار مستقیم استفاده کرد

علائم خونریزی داخلی :

• داشتن سابقه خونریزی داخلی (‌مثلاً زخم معده)‌

•  درد و حساسیت در اطراف ناحیه آسیب دیده

• علائم و نشانه های شوک

•  خروج خون از یکی از منافذ بدن (‌دهان، بینی،‌ مقعد)

​​​​​​​

کارهایی که باید در موجه با افراد دارای خونریزی داخلی انجام داد:

• مصدوم را در حالت راحت قرار دهید و بهتر است حرکت نکند
• پوشش های تنگ دور گردن، سینه، کمر را شل کنید
• علائم حیاتی ( میزان تنفس، نبض و سطح هوشیاری ) را در هر 10 دقیقه یک بار بررسی کنید
• علاوه بر آنکه روی مصدوم را با یک پتو می پوشانید، در صورت امکان زیر او هم یک پتو بیندازید
• بهتر است در اسرع وقت اون را به یک مرکز درمانی انتقال دهید

سخن پایانی:

در خونریزی های شدید که ممکن است به شوک و مرگ منجر شود، اگر فردی دچار خونریزی خارجی یا خونریزی داخلی شد، باید بلافاصله کمک پزشکی دریافت کند