ارتودنسی کودکان: اهمیت، زمان مناسب و روش‌های درمانی

ارتودنسی کودکان یکی از حوزه‌های مهم دندانپزشکی است که برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها و ایجاد لبخندی زیبا و سالم انجام می‌شود. بسیاری از مشکلات دندانی، اگر در دوران کودکی تشخیص داده و درمان شوند، می‌توانند از پیچیدگی‌های آینده و نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت جلوگیری کنند. در این مقاله به بررسی اهمیت ارتودنسی کودکان، بهترین زمان برای شروع درمان و روش‌های مختلف ارتودنسی در کودکان می‌پردازیم.

اهمیت ارتودنسی کودکان

ارتودنسی کودکان نقش مهمی در پیشگیری و اصلاح زودهنگام مشکلات فکی و دندانی دارد. بسیاری از کودکان به دلیل رشد نامناسب فک یا دندان‌های کج و نامرتب، ممکن است دچار مشکلات ظاهری و حتی عملکردی مانند مشکلات گفتاری و جویدن شوند. اصلاح ناهنجاری‌های دندانی در سنین پایین به رشد صحیح فک و ایجاد نظم در ردیف دندان‌ها کمک می‌کند و به جلوگیری از مشکلات جدی‌تر در آینده منجر می‌شود.

برخی از مزایای ارتودنسی کودکان عبارتند از:

1. پیشگیری از مشکلات جدی دندانی در بزرگسالی: ارتودنسی کودکان می‌تواند به جلوگیری از مشکلاتی همچون ساییدگی غیرطبیعی دندان‌ها، ناهنجاری‌های فکی و تغییرات استخوانی در بزرگسالی کمک کند.
2. بهبود ظاهر و افزایش اعتماد به نفس: دندان‌های منظم و ردیف زیبا در کودکی می‌تواند به کودک کمک کند که با اعتماد به نفس بیشتری صحبت کند و بخندد.
3. اصلاح مشکلات جویدن و گفتار: مشکلات دندانی و فکی می‌توانند بر روی جویدن و حتی گفتار کودک اثر بگذارند. ارتودنسی به اصلاح این مشکلات و بهبود کارایی فک و دندان کمک می‌کند.
4. کاهش نیاز به جراحی‌های پیچیده: بسیاری از مشکلات دندانی در بزرگسالی نیاز به جراحی دارند، اما ارتودنسی زودهنگام می‌تواند از این نیاز جلوگیری کند.

بهترین زمان برای شروع ارتودنسی کودکان

زمان مناسب برای شروع ارتودنسی در کودکان بسته به نوع مشکل دندانی و نظر متخصص متفاوت است. معمولاً متخصصان دندانپزشکی توصیه می‌کنند که کودکان از سن ۶ تا ۷ سالگی برای معاینه ارتودنسی به دندانپزشک مراجعه کنند. در این سن، بسیاری از دندان‌های شیری جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند و مشکلات دندانی یا فکی بهتر تشخیص داده می‌شوند.

سه مرحله اصلی در ارتودنسی کودکان عبارتند از:

1. مرحله پیشگیری (۶-۸ سالگی):
   در این مرحله، اگر کودک دچار مشکلاتی مانند فک کوچک یا کج بودن دندان‌ها باشد، متخصص ممکن است از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک استفاده کند تا رشد فک به درستی هدایت شود و از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری شود.
2. مرحله اصلاح (۸-۱۴ سالگی):
   این مرحله مهم‌ترین زمان برای ارتودنسی کودکان است. در این سن، کودک معمولاً بیشتر دندان‌های دائمی خود را دارد و دستگاه‌های ارتودنسی ثابت یا متحرک می‌توانند به اصلاح ناهنجاری‌های فکی و دندانی کمک کنند. این مرحله برای اصلاح کامل و دقیق ردیف دندان‌ها و مشکلات فکی اهمیت دارد.
3. مرحله تثبیت:
   پس از اتمام ارتودنسی، استفاده از دستگاه‌های نگهدارنده (ریتینر) ضروری است تا دندان‌ها در موقعیت جدید خود تثبیت شوند و به حالت اولیه بازنگردند. این مرحله در جلوگیری از بازگشت مشکلات دندانی اهمیت دارد.

همچنین بخوانید: بهترین دندانپزشک اطفال در تهران 

روش‌های ارتودنسی کودکان

ارتودنسی کودکان با توجه به نوع و شدت ناهنجاری‌های دندانی و فکی می‌تواند به چند روش مختلف انجام شود. انتخاب روش مناسب با توجه به توصیه متخصص ارتودنسی و نیازهای خاص هر کودک تعیین می‌شود. برخی از رایج‌ترین روش‌های ارتودنسی در کودکان شامل موارد زیر هستند:

1. ارتودنسی متحرک:
   این نوع ارتودنسی شامل دستگاه‌های متحرکی است که کودک می‌تواند آن‌ها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. ارتودنسی متحرک معمولاً در مراحل اولیه درمان استفاده می‌شود و به کنترل رشد فک و تصحیح ناهنجاری‌های جزئی کمک می‌کند.
2. ارتودنسی ثابت:
   دستگاه‌های ثابت شامل براکت‌هایی هستند که به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و با سیم و کش‌های مخصوص به تنظیم دندان‌ها و اصلاح مشکلات پیچیده‌تر کمک می‌کنند. ارتودنسی ثابت به‌طور کلی برای اصلاح ناهنجاری‌های شدیدتر و ایجاد تغییرات دقیق‌تر در ردیف دندان‌ها استفاده می‌شود.
3. ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین):
   این روش شامل استفاده از پلاک‌های شفاف و قابل جابه‌جایی است که به ترتیب دندان‌ها را به آرامی تنظیم می‌کنند. اگرچه این روش بیشتر برای بزرگسالان استفاده می‌شود، در برخی موارد خاص ممکن است در کودکان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
4. هدگیر و دستگاه‌های فکی خارجی:
   در برخی از کودکان که نیاز به تغییرات فکی و جابجایی‌های شدید دارند، دستگاه‌های فکی خارجی مانند هدگیر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها برای ایجاد فشار لازم بر فک و کمک به اصلاح موقعیت آن‌ها مؤثر هستند.

هزینه ارتودنسی کودکان

هزینه ارتودنسی کودکان بسته به نوع دستگاه، مدت زمان درمان، شدت مشکل و محل کلینیک متفاوت است. برخی از عوامل تأثیرگذار بر هزینه ارتودنسی کودکان شامل موارد زیر می‌شوند:

1. نوع دستگاه ارتودنسی:
   هزینه ارتودنسی متحرک معمولاً کمتر از ارتودنسی ثابت است، در حالی که ارتودنسی نامرئی و دستگاه‌های خاص می‌توانند هزینه بیشتری داشته باشند.
2. مدت زمان درمان:
   هرچه مدت زمان درمان طولانی‌تر باشد، هزینه نیز ممکن است بیشتر شود. درمان‌های پیچیده‌تر معمولاً به زمان بیشتری نیاز دارند.
3. تخصص و تجربه متخصص ارتودنسی:
   ارتودنتیست‌های با تجربه و متخصص، به دلیل ارائه خدمات با کیفیت و دقت بالاتر، ممکن است هزینه بیشتری دریافت کنند. اما انتخاب ارتودنتیست ماهر می‌تواند به دستیابی به نتایج بهتر کمک کند.
4. محل کلینیک و تجهیزات:
   کلینیک‌های تخصصی و با تجهیزات پیشرفته معمولاً هزینه بیشتری دریافت می‌کنند. همچنین در شهرهای بزرگ، هزینه ارتودنسی کودکان ممکن است بیشتر از مناطق دیگر باشد.

نکات مهم پیش از شروع ارتودنسی کودکان

انتخاب درمان ارتودنسی کودکان نیازمند مشاوره و بررسی دقیق وضعیت دندان‌ها و فک کودک است. برخی از نکات مهم که پیش از تصمیم‌گیری برای شروع ارتودنسی کودکان باید در نظر گرفت شامل موارد زیر هستند:

1. مشاوره با متخصص:
   مشاوره با متخصص ارتودنسی به شما کمک می‌کند تا نوع مشکل و بهترین روش درمانی را شناسایی کنید و از زمان و مراحل مورد نیاز برای ارتودنسی آگاه شوید.
2. آمادگی کودک برای درمان:
   کودکان باید آماده و آگاه از فرآیند درمان ارتودنسی باشند. توضیح روش درمان و تشویق به همکاری در طول درمان می‌تواند به روند موفقیت‌آمیز آن کمک کند.
3. رعایت بهداشت دهان و دندان:
   در طول ارتودنسی، بهداشت دهان و دندان اهمیت بالایی دارد. کودک باید به طور منظم مسواک بزند و از نخ دندان استفاده کند تا از ایجاد مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان جلوگیری شود.
4. استفاده از ریتینر پس از درمان:
   پس از پایان درمان ارتودنسی، استفاده از ریتینر ضروری است تا دندان‌ها در موقعیت جدید خود تثبیت شوند و احتمال بازگشت به حالت اولیه کاهش یابد.

جمع‌بندی

ارتودنسی کودکان یک درمان پیشگیرانه و موثر برای ایجاد دندان‌هایی سالم و ردیف و بهبود عملکرد فک است. این درمان می‌تواند مشکلات پیچیده‌تر دندانی را در بزرگسالی کاهش دهد و به کودکان کمک کند تا لبخندی زیبا و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. با انتخاب زمان مناسب و مشاوره با متخصص ارتودنسی، می‌توان از مزایای طولانی‌مدت این درمان بهره‌مند شد و از ایجاد مشکلات جدی دندانی در آینده جلوگیری کرد.

منبع: دکتر ماریتا شکاریان