نقرس چیست؟

بیماری نقرس، نوعی آرتریت است که بر اثر تجمع کریستال های اسید اوریک در مفاصل ایجاد می شود. اسید اوریک محصول تجزیه ماده ای شیمیایی به نام پورین است که در واقع بخشی از اغلب مواد غذایی مصرفی روزانه ما را تشکیل می دهد.

اختلال در کنترل میزان اسید اوریک و کریستالی شدن اجزای آن در مفصل، می تواند باعث حملات دردناک آرتریت، سنگ های کلیوی و انسداد لوله های فیلتر کننده کلیه شود که در نهایت ممکن است به نارسایی کلیه منجر گردد. نقرس نسبت به تمام بیماری های رایجی که در طول تاریخ گزارش شده اند، دارای تمایز ویژه ای است.

علائم و نشانه های نقرس

حملات نقرس حاد با شروع ناگهانی درد در مفاصلِ تحت تاثیر مشخص می شود که به دنبال این درد تورم، گرما و قرمزی نیز وجود دارد. مفصل کوچک در قاعده ی شست پا شایع ترین ناحیه درگیر در نقرس است.

سایر مفاصلی که ممکن است تحت تاثیر چنین حملاتی قرار گیرند، مچ پا، زانو، مچ دست، انگشتان و آرنج هستند.

در برخی افراد، دردهای حاد آنقدر شدید است که که حتی تماس انگشت پا با روتختی نیز می تواند این دردها را بیشتر کند. گاهی اوقات این حملات دردناک در عرض چند ساعت تا چند روز بدون مصرف دارو فروکش می کند، اما گاهی نیز ممکن است به دارو نیاز داشته باشد.

در نمونه های نادر، این حملات ممکن است تا هفته ها ادامه یابد. بیشتر افرادی که مبتلا به نقرس هستند، در طول سال ها حملات مکرری را تجربه می کنند.

چه کسانی مستعد ابتلا به نقرس هستند؟

در بیست سال گذشته، شیوع بیماری نقرس در ایالات متحده آمریکا افزایش یافته و در حال حاضر ۸٫۳ میلیون نفر از آمریکاییان را تحت تاثیر خود قرار داده است. نقرس در مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد و همچنین در مردان آمریکایی- آفریقایی بیشتر از مردان سفید پوست دیده می شود.

احتمال ابتلا به نقرس با افزایش سن بیشتر می شود و اوج سنی ابتلا به آن 75 سال است. در زنان معمولا حملات نقرس پس از یائسگی شروع می شود.

در میان جمعیت ایالات متحده آمریکا، حدود ۲۱ درصد از مردم سطح اوریک اسید بالا دارند که به این وضعیت هیپراوریسمی (hyperuricemia) می گویند. با این حال تنها بخش کوچکی از این افراد دچار نقرس می شوند. اگر والدین شما به نقرس مبتلا بوده باشند، شانس ابتلا به این بیماری در شما نیز 20 درصد افزایش می یابد.

عوامل خطر ابتلا به نقرس

چاقی، اضافه وزن شدید، مصرف الکل، فشار خون بالا و عملکرد غیر عادی کلیه ها از عوامل خطر ابتلا به نقرس هستند.

سطح اسید اوریک ممکن است با مصرف برخی داروها یا بروز بیماری های خاص نیز افزایش یابد. همچنین در بیماران مبتلا به نقرس، کم کاری تیروئید نیز شیوع بیشتری دارد.

بزرگ شدن شست پا

مفاصلی که در پایه انگشت شست پا وجود دارند، شایع ترین نقاط برای حملات شدید نقرسی می باشند. اگر نقرس درمان نشود، این حملات ممکن است عود کنند.

حتی اگر درد ناشی از نقرس از بین رفته باشد، باز هم بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. این بیماری در طول زمان می تواند به مفاصل، تاندون ها و سایر بافت ها آسیب وارد کند.

تاثیر نقرس در انگشتان دست

در این بیماری، بلورهای اسید اوریک در مفاصل انگشتان رسوب می کنند. برای تسکین درد در طول حملات نقرس، بهتر است مفاصل آسیب دیده را استراحت دهید.

مفصل آرنج

نقرس می تواند مفاصلی مانند آرنج و زانو را نیز درگیر کند. به برآمدگی مفصل آرنج خود توجه داشته باشید.

تشخیص آرتریت نقرس

زمانی که یک بیمار، سابقه حملات تکراری آرتریت های دردناک به خصوص در پایه انگشتان پا یا در مچ پا و زانو را گزارش می کند، پزشک این شرایط را با عنوان بیماری نقرس در نظر می گیرد.

قابل اطمینان ترین آزمایش برای تشخیص نقرس، شناسایی کریستال های اسید اوریکی در مایع مفصلی است. این نمونه گیری با بی حسی موضعی انجام می شود. به کمک تکنیک های استریل، مایع از مفصل ملتهب به بیرون کشیده می شود. برای این کار از سوزن و سرنگ استفاده می کنند.

آنالیز مایع مفصلی

زمانی که نمونه گیری از مایع مفصلی انجام شد، آن را از لحاظ کریستال های اسید اوریک و عفونت مورد بررسی قرار می دهند. پزشک همچنین ممکن است برای اندازه گیری مقدار اسید اوریک، یک آزمایش خون نیز تجویز کند.

پیشگیری از بیماری نقرس

مصرف مایعات کافی می تواند از بروز حملات شدید نقرس جلوگیری کرده و خطر تشکیل سنگ کلیه را نیز کاهش دهد.

مصرف الکل باعث می شود بدن دچار کم آبی گردد. الکل می تواند بر متابولیسم اسید اوریک هم اثر گذار بوده و باعث ایجاد هیپراوریسمی شود. این ماده با کندتر کردن دفع اسید اوریک از کلیه ها و ایجاد کم آبی، باعث بروز نقرس می شود.

سایر روش های پیشگیری

تغییر در رژیم غذایی می تواند سطح اسید اوریک خون را کاهش دهد. از آنجا که ماده شیمیایی پورین توسط بدن به اسید اوریک تبدیل می شود، باید از مصرف غذاهای غنی از پورین اجتناب کرد. غذاهایی مثل حلزون، جگر، مغز و کلیه دام دارای پورین زیاد هستند.

محققان گزارش کرده اند که مصرف زیاد گوشت یا غذاهای دریایی، می تواند خطر حملات نقرس را افزایش دهد. این در حالی است که به نظر می رسد مصرف لبنیات این حملات را کاهش می دهد.

بنابراین کاهش وزن می تواند در کاهش حملات نقرس نیز موثر باشد.

درمان دارویی

داروهای ضد التهاب مثل بروفن، کلشی سین و کورتیکواستروئیدها (داروهای کورتونی)، باعث کاهش درد و التهاب در حملات نقرسی می شوند.

داروهای دیگر نیز برای کاهش سطح اسید اوریک خون و پیشگیری از تجمع اسید اوریک در مفاصل، سنگ های کلیوی و توفی ها و کمک به پیشگیری از حملات بعدی و عوارض این بیماری استفاده می شود که عبارتند از:

آلوپورینول (allopurinol)، فبوکسوستات (febuxostat)، لیزینوراد (lesinurad)، و پروبنسید (probenicid).

چشم انداز بیماری نقرس

تحقیقات زیادی درباره نقرس و هایپراورسمی در حال انجام است. دانشمندان دریافته اند که پروتئین حیوانی خطر ابتلا به نقرس را به تدریج افزایش می دهد.

داروهای جدیدتر نیز برای درمان سطوح اسید اوریک بالای خون در بیماران مبتلا به نقرس مزمن در حال رشد و توسعه هستند که این داروها می توانند متنوع تر و امن تر باشند.