کاهش سطح کلسترول خون

کلسترول چیست؟

ما معمولا کلسترول را با مواد چربی که مصرف می کنیم مرتبط می دانیم، اما بیشتر این ماده مومی شکل توسط خود بدن ما ساخته می شود کبد ۷۵ درصد از کلسترولی را که در خون ما جریان دارد، تولید می کند ۲۵ درصد دیگر از طریق غذاهایی که می خوریم وارد بدن می شود در سطوح نرمال، کلسترول خون در واقع نقش مهمی در کمک به عملکرد سلول ها ایفا می کند اما اما بیش از صد میلیون نفر درگیر کلسترول بالاتر از حد نرمال هستند

نشانه های کلسترول بالا

کلسترول بالا معمولا هیچ گونه علامتی ندارد، اما ممکن است منجر به آسیب های عمیق در بدن شود با گذشت زمان، میزان زیاد کلسترول می تواند به ساخت پلاک داخل رگ های خونی بیانجامد این بیماری که با عنوان تصلب شرایین شناخته شده است، فضای موجود برای جریان خون را تنگ می کند و همین امر می تواند باعث بروز بیماری های قلبی شود خوشبختانه به سادگی می توان کلسترول بالا را تشخیص داد و راه های بسیاری برای پایین آوردن آن وجود دارد

آزمایش کلسترول

افراد بالای ۲۰ سال، باید سطح کلسترول خون خود را حداقل هر ۴ تا ۶ سال یک بار بررسی کنند این کار به کمک یک آزمایش ساده خون انجام می شود که با عنوان شرح لیپوپروتئین ناشتا fasting lipid profile شناخته شده است در این آزمایش اشکال مختلف کلسترول، بعد از ۹ تا ۱۲ ساعت ناشتایی اندازه گیری می شود نتایج به دست آمده سطح کلسترول خوب، کلسترول بد و تری گلیسیرید را نشان می دهد

کلسترول بد LDL

اکثر کلسترول در خون توسط پروتئین هایی حمل می شود که به آن لیپوپروتئین های با چگالی کم یا LDL می گویند این کلسترول تحت عنوان کلسترول بد شناخته میشود زیرا می تواند با سایر مواد ترکیب شود و شریان ها را مسدود کند رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب اشباع شده و چربی های ترانس، می تواند سطح کلسترول خون را افزایش دهد برای بیشتر افراد، مقدار LDL زیر ۱۰۰ ، نشانه سلامت است اما افرادی که مبتلا به بیماری قلبی هستند باید سطح LDL پایین تری داشته باشند

کلسترول خوب HDL

بیش از یک سوم کلسترول خون توسط لیپوپروتئین با چگالی بالا یا همان HDL حمل می شود به این نوع کلسترول، کلسترول خوب خون می گویند زیرا به از بین رفتن کلسترول بد خون کمک و از تجمع آن در رگ ها پیشگیری می کند هر چه سطح کلسترول HDL بالاتر باشد، بهتر است در افرادی که دارایHDL بسیار پایین هستند، احتمال بروز بیماری های قلبی بیشتر است خوردن چربی های سالم؛ مثل روغن زیتون، می تواند به افزایش کلسترول HDL کمک کند

تری گلیسیرید

بدن ما کالری، قند و الکل اضافی را به تری گلیسیرید تبدیل می کند که نوعی چربی است که در خون حمل می شود و در سلول های چربی کل بدن ذخیره می گردد افرادی که اضافه وزن دارند، فعال نیستند، سیگار می کشند، الکل زیادی مصرف می کنند و همچنین افرادی که رژیم غذایی شان سرشار از کربوهیدرات است، بیشتر از سایرین مستعد تری گلیسیرید بالا خواهند بود نمره تری گلیسیرید ۱۵۰ یا بالاتر از آن، می تواند شما را در معرض خطر سندرم متابولیک قرار دهد که به بیماری های قلبی و دیابت مرتبط است

کلسترول کل

کلسترول کل خون ترکیبی ازLDL ، HDL و LDL لیپیوپروتئین با چگالی بسیار پایین در جریان خون را اندازه گیری می کند LDL ماده متشکله LDL کلسترول بد است مقدار کلسترول کل خون که زیر ۲۰۰ باشد به عنوان شرایط سالم در نظر گرفته می شود افرادی که در محدوده بالا است، در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند

کلسترول موجود در مواد غذایی

مصرف مواد غذایی غنی از کلسترول مثل تخم مرغ، میگو و خرچنگ دریایی به طور کامل ممنوع نیست تحقیقات انجام شده نشان می دهد کلسترولی که ما از طریق مواد غذایی دریافت می کنیم، تاثیر بسیار کمی بر روی سطح کلسترول خون در بیشتر افراد دارد همچنین مشخص شده است که تعداد کمی از افراد با خوردن تخم مرغ، سطح کلسترول خونشان افزایش می یابد اما برای بسیاری از افراد، چربی اشباع شده و چربی های ترانس، نگرانی بزرگتری محسوب می شوند محدوده کلسترول روزانه ۳۰۰ میلی گرم برای افراد سالم و ۲۰۰ میلی گرم برای افرادی است که در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند یک عدد تخم مرغ حدود ۱۸۶ میلی گرم کلسترول دارد

کلسترول و سابقه خانوادگی

کلسترول از دو منبع ایجاد می شود: بدن و مواد غذایی هر یک از این منابع نیز می توانند در ایجاد کلسترول بالا نقش داشته باشند برخی از افراد ژن هایی را به ارث می برند که باعث تولید کلسترول بسیار زیاد می شوند برای سایر افراد نیز، رژیم غذایی می تواند مقصر اصلی افزایش کلسترول باشد اسیدهای چرب اشباع شده و کلسترول در مواد غذایی حیوانی از جمله گوشت قرمز، تخم مرغ و محصولات لبنی یافت می شود در بیشتر موارد کلسترول بالا ناشی از ترکیب رژیم غذایی و ژنتیک است

چه مواردی خطر کلسترول بالا را افزایش می دهند؟

چندین عامل می توانند احتمال ابتلا به کلسترول بالا را افزایش دهند این فاکتورها عبارتند از:

• رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب اشباع شده و کلسترول

• سابقه خانوادگی کلسترول بالا

• اضافه وزن یا چاقی

• بالا رفتن سن

کلسترول و جنسیت

تا زمان یائسگی، معمولا زنان نسبت به مردان هم سن و سال خود سطح کلسترول کل کمتری دارند همچنین زنان دارای سطوح بالاتر کلسترول HDL، یعنی نوع خوب کلسترول، هستند یکی از دلایل این امر وجود استروژن است استروژن هورمون زنانه ای است که سطح HDL را افزایش می دهد تولید استروژن در طول سال های باروری به اوج خود میرسد و در دوران یائسگی کاهش می یابد پس از پنجاه و پنج سالگی، خطر بروز کلسترول بالای خون در زنان افزایش پیدا می کند

کلسترول و کودکان

شواهد نشان می دهد که کلسترول می تواند گرفتگی عروق را از دوران کودکی شروع کند و به تصلب شرایین و بیماری های قلبی دیگر منجر شود انجمن قلب آمریکا، توصیه می کنند کودکان و نوجوانانی که به کلسترول بالای خون مبتلا هستند، اقداماتی برای پایین آوردن آن انجام دهند در حالت ایده آل، کلسترول کل در افراد ۲ تا ۱۹ ساله باید زیر ۱۷۰ باشد

چرا کلسترول بالا دارای اهمیت است؟

کلسترول بالای خون یکی از اصلی ترین عوامل خطر برای بیماری های عروق کرونر، حملات قلبی و سکته است همچنین سطح بالای کلسترول خون می تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد همانطور که قبلا ذکر شد، کلسترول بالای خون منجر به تجمع پلاک می شود که می تواند شریان ها را تنگ تر کند این موضوع می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا ممکن است جریان خون را محدود کند اگر منبع تامین خون به قلب یا مغز کاهش یابد، حمله قلبی یا سکته مغزی رخ می دهد

کاهش کلسترول: مصرف فیبر بیشتر

تغییر رژیم غذایی یک روش بسیار عالی برای مبارزه با کلسترول بالای خون است برخی غلات برای داشتن قلبی سالم مفید هستند این موضوع به دلیل وجود فیبر زیاد در این مواد است فیبر محلول در بسیاری از مواد غذایی به کاهش LDL یا کلسترول بد خون کمک می کند منابع خوب فیبر محلول شامل نان و غلات سبوس دار، جوی دو سر، میوه ها، میوه های خشک، سبزیجات و حبوباتی مثل لوبیا می باشند

کاهش کلسترول: چربی هایی که مصرف می کنید را بشناسید

کمتر از سی و پنج درصد از کالری روزانه شما چربی است البته باید به خاطر داشته باشید که همه چربی ها یکسان نیستند اسیدهای چرب اشباع شده که از محصولات حیوانی به دست می آیند و روغن های گرمسیری معمولا کلسترول LDL را افزایش می دهند چربی های ترانس مشکل را دو چندان می کنند، کلسترول بد را افزایش می دهند، در حالی که نوع خوب کلسترول را پایین می آورند این دو چربی بد در بسیاری از محصولات پخته شده، غذاهای سرخ شده پیراشکی، سیب زمینی سرخ کرده، چیپس مارگارین، و بیسکوییت ها یافت می شوند اسیدهای چرب اشباع نشده هنگامی که با تغییرات رژیم غذایی سالم دیگر ترکیب می شوند، می توانند LDL را کاهش دهند این نوع چربی ها در آووکادو، روغن زیتون و روغن بادام زمینی یافت می شوند

کاهش کلسترول: پروتئین هوشمند

گوشت قرمز و شیر پر چرب، مقدار زیادی پروتئین دارند، اما این مواد منابع اصلی کلسترول نیز محسوب می شوند شما می توانید با جایگزینی پروتئین سویا در برخی از وعده های غذایی، کلسترول LDL را کاهش دهید ماهی نیز انتخاب خوب دیگری است که می توانید از آن استفاده کنید برخی از گونه های ماهی مثل سالمون، سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ هستند که می تواند سطح کلسترول را بهبود ببخشد پزشکان توصیه می کنند حداقل هفته ای دوبار ماهی مصرف کنید

کاهش کلسترول: رژیم غذایی با کربوهیدرات پایین

شواهد نشان می دهند که رژیم های غذایی با کربوهیدرات پایین نسبت به رژیم های کم چربی، تاثیر بیشتری در بهبود سطوح کلسترول دارد در مطالعه دو ساله ای که توسط موسسه سلامت ملی انجام شد، افرادی که از برنامه غذایی کم کربوهیدرات استفاده کرده بودند به طرز چشمگیری سطح HDL بهتری داشتند

کاهش کلسترول: کاهش وزن

اگر اضافه وزن دارید بهتر است با یک پزشک متخصص در مورد شروع یک برنامه کاهش وزن صحبت کنید کاهش وزن می تواند به شما کمک کند سطح تری گلیسیرید، LDL و کلسترول کل خون را کاهش دهید حتی کاهش چند کیلوگرمی وزن نیز می تواند سطح کلسترول خوب خون را بیشتر کند

کاهش کلسترول: ترک سیگار

ترک مصرف دخانیات امری دشوار است، اما با ترک سیگار، کلسترول خوب شما احتمالا تا ده درصد بهبود می یابد در صورتی که چند استراتژی ترک سیگار را ترکیب کنید، موفقیت بیشتری خواهید داشت با پزشک خود در مورد بهترین گزینه برای ترک سیگار مشورت کنید

ورزش

اگر سالم هستید اما فعالیت زیادی ندارید، شروع یک برنامه ورزشی هوازی می تواند کلسترول خوب شما را در دو ماه اول تا پنج درصد افزایش دهد فعالیتی را انتخاب کنید که ضربان قلب شما را بالا می برد، مثل دویدن، شنا و یا پیاده روی سریع سعی کنید در اکثر روزهای هفته حداقل سی دقیقه را به ورزش اختصاص دهید نیازی نیست ۳۰ دقیقه به طور پیوسته فعالیت کنید می توانید این مدت زمان را به دو بخش ۱۵ دقیقه ای تقسیم کنید

داروها

اگر کلسترول بالا در خانواده شما وجود دارد، ممکن است تنها تغییر در رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی برای کاهش آن کافی نباشد در چنین شرایطی استفاده از داروهای موجود می تواند سطح کلسترول را کاهش دهد استاتین ها معمولا انتخاب اول هستند این دارو از تولید کلسترول در کبد جلوگیری می کند سایر گزینه ها شامل مهارکننده های جذب کلسترول، رزین های اسید صفراوی و فیبرات ها هستند پزشک شما ممکن است ترکیبی از این داروها را توصیه کند

درمان: مکمل های غذایی

برخی از مکمل های خاص می توانند به بهبود سطوح کلسترول کمک کنند این مواد شامل گیاه استرول، جو دوسر، فیبر و چای سبز می باشند

داروهای گیاهی

برخی مطالعات نشان داده اسن که سیر می تواند کلسترول کل را تا چند درصد کاهش دهد اما قرص های حاوی سیر عوارض جانبی به همراه دارند و ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشند سایر گیاهان دارویی که می توانند سطح کلسترول خون را کاهش دهند عبارتند از:

• تخم شنبلیله

• عصاره برگ کنگر فرنگی

• ریحان

• بومادران

تا چه میزان باید کلسترول را کاهش داد؟

بیشتر افراد قادرند سطح کلسترول خون خود را از طریق دارو و تغییر سبک زندگی کاهش دهند اما سوال اینجاست که چه سطحی از کلسترول خون مناسب است؟ افراد دیابتی یا افرادی که در معرض بیماری های قلبی قرار دارند، باید سطحLDL پایین تر از ۱۰۰ داشته باشند اگر شما نیز در حال حاضر بیماری قلبی یا بیماری عروق کرونری دارید بهتر است سطح LDL خود را به ۷۰ یا کمتر از آن کاهش دهید

آیا این آسیب غیر قابل بازگشت است؟

سالها طول می کشد تا کلسترول بالا شریان ها را با پلاک مسدود کند اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد بیماری تصلب شرایین می تواند معکوس شود دکتر دن اورنیش Dean Ornish مطالعات مختلفی را منتشر کرده است که نشان می دهد رژیم غذایی کم چرب، مدیریت استرس و ورزش منظم می تواند از تجمع پلاک در عروق کرونر جلوگیری کند سایر تحقیقات نیز این ایده را که که کاهش زیاد کلسترول، تا حدودی می تواند به باز شدن شریانهای مسدود کمک کند، تایید می کنند