راهنمای بیماری صرع

صرع چیست؟

بیماری صرع، ناشی از اختلالی در سیستم الکتریکی مغز است جریان های الکتریکی سریع و غیر عادی طوفان الکتریکی، باعث ایجاد تغییرات کوچکی در حرکت، رفتار، احساس یا هوشیاری فرد می شود این اختلالات با عنوان تشنج شناخته می شود که ممکن است چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد افرادی که بدون هیچ محرک آشکار و حد اقل در فاصله ۲۴ ساعت، دو بار و یا بیشتر دچار تشنج شده باشند، به بیماری صرع دچار اند

علائم صرع

صرع می تواند باعث ایجاد تشنج گردد که حرکاتی ناگهانی و کنترل نشده است اما تشنج، خود می تواند طیف وسیعی از علائم دیگر را برانگیزد این علائم از خیره شدن گرفته تا افتادن و حرکات تند و پیچشی غیر قابل کنترل در دستها و پاها متغیر است بیشتر پزشکان تشنج را بر اساس این که چگونه بر روی مغز تاثیر می گذارد، به انواع مختلف تقسیم کرده اند هر نوع از تشنج علائم خاص خود را دارد

حمله صرع غایب

این نوع حمله و تشنج که به طلسم مات زدگی نیز تعبیر می شود، به صورت غیبت فرد از محیط پیرامونی با کاهش آگاهی برای چند لحظه است در طول این نوع تشنج فرد از کاری که انجام می داده دست می کشد و چند ثانیه به اطراف خیره می ماند سپس به کار خود ادامه می دهد، انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است این نوع تشنج بیشتر در کودکان شایع است و معمولا بین سنین ۴ تا ۱۲ سالگی شروع می شود بعضی از کودکان در روز نزدیک به ۱۰۰ حمله غایب را تجربه می کنند

صرع تونیک-کلونیک

این نوع تشنج که قبلا به آن صرع اصلی یا گراندمال grand mal می گفتند، به راحتی شناسایی می شود این نوع حمله معمولاً با سفت شدن دست و پا شروع شده و با حرکات و تکان‌های شدید ادامه می‌یابد تشنج ممکن است بیش از ۳ دقیقه طول بکشد و بعد از آن فرد خسته یا گیج می‌شود این نوع صرع نواحی مختلف مغز را درگیر می کند

صرع جزئی

این نوع تشنج تنها یک طرف از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد ممکن است بیمار دچار حرکات ناگهانی و شدید شود و یا چیزهایی را ببینید که اصلا وجود ندارد، اما به هر حال نسبت به وقایع هوشیاراست در حملات صرع جزئی پیچیده، افراد ممکن است سرگردان شوند، زیر لب پچ‌پچ کنند، لب‌هایشان را بگزند یا حتی با لباس‌هایشان بازی کنند در این حالت، سایرین ممکن است گمان کنند که فرد هشیار است، در حالی که او نسبت به کاری که می کند آگاه نیست

چه عاملی باعث ایجاد صرع می شود؟

هر چیزی که جریان الکتریکی طبیعی مغز را مختل سازد می تواند باعث ایجاد صرع شود این عوامل می تواند شامل موارد زیر باشد: • ژن ها

• تغییر در ساختار مغز

• آسیب شدید به سر

• بیماری یا عفونت مغز

• سکته

• کمبود اکسیژن بیشتر افرادی که به صرع مبتلا هستند، هرگز دلیل خاصی برای بیماری خود نمی یابند

آیا کودکان نیز دچار صرع می شوند؟

بله، اما در برخی از کودکان، طی چند سال شرایط بهبود می یابد معمولا با مصرف منظم دارو می توان حملات را از بین برد اگر مصرف دارو به تنهایی نتواند شرایط را کنترل کند، سایر روش های درمانی می تواند موثر باشد معلمان و مربیان آگاه و دلسوز مدرسه، می توانند به کودک کمک کنند تا به راحتی در بیشتر فعالیت ها شرکت کند

تشخیص: نوار مغز EEG

برای تشخیص صرع، پزشکان به بررسی سابقه‌ی تشنج فرد می‌پردازند و سپس معاینات فیزیکی انجام می دهند سپس برای دستیابی به اطلاعات دقیق تر از نوع تشنج، تست نوار مغز انجام می شود نوار مغزی،فرایندی بدون درد است که فعالیت‌های الکتریکی مغز را به شکل منحنی‌هایی ثبت می‌کند الگوی این منحنی‌ها در حین بروز حمله صرع تغییر می کند و نشان می دهد که مدام بخش از مغز تحت تاثیر است به کمک این کار، پزشک می تواند درمان مناسب را تجویز کند

تشخیص: اسکن مغز

جزئیاتی که در تصاویر ام آر آی و سی تی اسکن وجود دارد، می تواند به پزشک کمک کند تا وجود تومورها یا لخته خونی را به عنوان دلیل احتمالی صرع تشخیص دهند برای تشکیل این تصاویر؛ سیتی اسکن از امواج قوی اشعه ایکس، و ام آر آی نیز از امواج رادیویی استفاده می کند این اطلاعات به پزشک کمک می کند بهترین گزینه و برنامه درمانی را برای شما انتخاب کند

عوارض صرع

بهترین روش برای جلوگیری از حملات صرع، یافتن بهترین گزینه درمانی و پایبندی به آن است بیشتر افراد دچار اختلالات مغزی، طول عمر عادی دارند و به ندرت در طول تشنج آسیب می بینند اما اگر فرد هنگام حمله زمین می خورد یا می افتد، ممکن است برای محافظت از سر، نیاز به کلاه ایمنی باشد برخی حمله ها ممکن است باعث مرگ شوند، اما چنین شرایطی بسیار نادر است

پیشگیری ها و اقدامات ایمنی

از آنجا که تشنج معمولا بدون هشدار آغاز می شود، انجام برخی فعالیت ها می تواند خطرناک باشد از دست دادن هوشیاری هنگام شنا و یا حمله صرعی که در حمام اتفاق می افتد، می تواند زندگی فرد را تهدید کند همچنین برای ورزشکاران حرفه ای، حمله ای که در حال صعود و بالا رفتن از کوه اتفاق می افتد بسیار خطرناک است در بسیاری از ایالات آمریکا، فرد مبتلا به صرع نباید تا مدت مشخصی قبل از رانندگی، تشنج کرده باشد

درمان: استفاده از دارو

داروهای ضد تشنج معمول ترین درمان برای صرع محسوب می شوند اگر دارویی موثر واقع نشد، پزشک می تواند دوز آن را تنظیم کند و یا دارو را به کل تغییر دهد حدود دو سوم از افراد مبتلا به اختلالات مغزی، با مصرف داروهای تجویز شده پس از مدتی می توانند از تشنج و حمله صرع خلاصی یابند

درمان: رژیم غذایی کتوژنیک

اگر درمان های انجام شده برای فرد موثر نبود یا عوارض جانبی به همراه داشت پزشک می تواند برنامه غذایی خاصی را پیشنهاد کند این نوع رژیم غذایی باید به دقت رعایت شود رژیم غذایی که برای افراد مبتلا به صرع تجویز می شود شامل مقادیر زیاد چربی و پروتئین است و در آن کربوهیدرات بسیار کم است این ترکیب باعث می شود بدن شما به جای قند، چربی را بسوزاند همین امر موجب تغییراتی در مغز می شود که خطر تشنج را کمتر می کند بیش از نیمی از کودکانی که از این رژیم غذایی استفاده می کنند، حداقل ۵۰ درصد کمتر دچار تشنج می شوند در برخی نیز حمله صرع به کلی متوقف می شود

درمان: تحریک الکتریکی مغز

این درمان ها چندین نوع است:

• NS: این عبارت، مخففِ تحریك عصب واگ است است agus nere stimulation این روش درمانی به ضربان ساز برای مغز معروف است در این روش وسیله‌ای به کمک جراحی در مغز جای داده می‌شود تا ضربه‌های الکتریکی را به مغز ارسال کند این ضربات به کمک عصب واگ که عصبی بزرگ در گردن است، منتقل می‌شوند اگر دارو به بهبود شرایط کمکی نکند می توان از NS استفاده کرد

• تحریک کورتیکال تحریک قشر حرکتی مغز: در این روش، جراحان الکترودهایی را روی قشر مغز بیمار قرار می دهند

• تحریک عمقی مغز: الکترودهایی که در این روش در داخل مغز بیمار قرار داده می شوند، می توانند میزان تشنج ها را ۵۰ درصد کاهش دهند

درمان: جراحی

جراحی می تواند صرع جزئی را درمان کند اگر تیم پزشکی بتواند قسمتی از مغز را که حملات از آنجا شروع می‌شوند، مشخص کند، در این صورت حذف آن قسمت می‌تواند حملات را قطع کرده و یا کنترل آن‌ها را با دارو راحت تر کند جراحی همچنین برای از بین بردن شرایطی مثل تومورهای مغزی که باعث بروز حمله و تشنج می شوند نیز مفید است

کمک های اولیه برای حملات صرع

اگر فردی در اطراف شما دچار تشنج صرع شد، سعی کنید اقدامات زیر را انجام دهید:

• طول مدت زمان حمله را ثبت کنید

• محیط اطراف فرد را از اشیای سخت یا نوک‌تیز پاک‌سازی کنید

• هر چیزی که در گردن فرد وجود دارد مثل گردنبند و ممکن است بر تنفس تاثیر بگذارد، شل کنید

• فرد را به یک پهلو برگردانید

• یک چیز نرم زیر سر او بگذارید

• چیزی داخل دهان او قرار ندهید در صورتی که حمله بیش از ۵ دقیقه طول کشید و یا تکرار شد، یا اگر فرد باردار یا مبتلا به دیابت است، با اورژانس تماس بگیرید

درمان بحران صرعی یا صرع پایدار

تشنج های طولانی و تکرار شونده را با عنوان صرع پایدار می شناسند این نوع صرع می تواند باعث مشکلات جدی شود و نیاز به درمان فوری دارد برای این که تشنج به سرعت متوقف شود، بیمارستان داروهایی را به صورت وریدی همراه با مکمل اکسیژن برای بیماراستفاده می کند

صرع و بارداری

در مورد بیشتر زنان مبتلا به اختلالات مغزی، مانعی برای باردار شدن وجود ندارد بیش از ۹۰ درصد از نوزادانی که از مادران دارای صرع متولد می شوند، سالم هستند اما اگر قصد باردار شدن دارید، بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید مصرف داروهای ضد صرع در دوران بارداری، برای سلامت جنین ضرر دارد ممکن است پزشک در این شرایط داروهایتان و یا دوز آنها را تغییر دهد

سگ‌هایی که حمله صرع را پیشبینی می کنند

برخی سگ ها این قابلیت را دارند که برای برخورد مناسب در زمان حمله های صرع افراد، آموزش ببینند مثلا این سگ ها می توانند در زمان تشنج کنار فرد بمانند و مراقب او باشند تا آسیب نبیند همچنین اگر کودکی دچار حمله شود، سگ می تواند والدین او را خبر کند

تحقیقات در زمینه صرع

پزشکان با دو هدف زیر به دنبال درمان های جدیدی برای بیماری صرع هستند:

• کمک به افراد بیشتر برای کنترل کامل تشنج

• کاهش عوارض جانبی داروها همچنین برخی از محققان در حال مطالعه بر روی دستگاه های قابل کاشت در بدن بیماران هستند، که می تواند زمان بروز تشنج را هشدار دهد

زندگی با صرع

اگر مبتلا به صرع هستید، شما هم می توانید فعالانه زندگی کنید و از زندگی خود نهایت لذت را ببرید مصرف منظم و به موقع داروها می تواند حملات صرع را درمان کند اگر داروها چنان که باید موثر نبودند، می توانید از سایر روش های درمانی استفاده کنید یک متخصص مغز و اعصاب، می تواند تاثیر این بیماری را بر زندگی شما بسیار کم رنگ تر کند