بیماری هپاتیت: علائم، تشخیص، درمان

هپایتیت چیست؟

هپاتیت به معنای التهاب کبد است. این شرایط می تواند در نتیجه ی مصرف برخی از داروها، الکل و یا در اثر بیماری های خاص ایجاد شود. اما در اغلب موارد، این بیماری به وسیله یک ویروس ایجاد می شود که آن را هپاتیت ویروسی می نامند. متداول ترین انواع هپاتیت، عبارتند از هپاتیت A، B وC.

علائم هپاتیت

گاهی اوقات، در اولین هفته های بروز عفونت، هیچ گونه علائمی در فرد دیده نمی شود (مرحله حاد). اما زمانی که این علائم بروز می کنند، در هر سه نوع هپاتیت  A، B و C ممکن است شامل خستگی مفرط، حالت تهوع، کاهش اشتها، دل درد، تب خفیف و زردی چشم ها یا پوست (یرقان) باشد.

هنگامی که هپاتیت B و C مزمن می‌شوند، ممکن است تا سال‌ها بعد هیچ علامتی نداشته باشند. تا هنگامی که علائم هشداردهنده بروز می کنند، ممکن است کبد فرد کاملا آسیب دیده باشد.

هپاتیت A: چه اتفاقی می افتد؟

هپاتیت A به شدت مسری است و می‌تواند به روش های گوناگون از فردی به فرد دیگر انتقال یابد. این نوع هپاتیت معمولاً ناخوشی های خفیف ایجاد می‌کند و بسیاری از افراد مبتلا به آن، ممکن است اصلا متوجه این بیماری نشوند.

این ویروس تقریباً همیشه به‌ خودی‌ خود از بین می‌رود و باعث آسیب های کبدی طولانی مدت نخواهد شد.

هپاتیت A: چگونه انتقال می یابد؟

این نوع هپاتیت، غالبا از طریق آب یا غذای آلوده به فرد منتقل می‌شود. مثلا زمانی که فرد مبتلا به هپاتیت، بعد از اجابت مزاج دست های خود را نمی شوید و با همان دست های آلوده با ظرف غذا تماس پیدا می کند، ذرات کمی از مدفوع عفونی به غذا انتقال می یابند. معمولا عامل اصلی انتقال و شیوع هپاتیت A ، مصرف سبزی‌ها، میوه‌ها و غذاهای دریایی خام و غذاهای نیم پخته است. همچنین اگر مربیان و کارکنان مهد کودک بعد از تعویض پوشک، در شستن دست های خود دقت کافی به خرج ندهند، ممکن است که ویروس را در این مراکز به دیگران انتقال دهند.

چه کسانی در معرض ابتلا به هپاتیت A قرار دارند؟

اصلی ترین عامل خطر برای ابتلا به هپاتیت A ، مسافرت کردن یا زندگی در کشوری است که میزان عفونت در آن زیاد است. بهتر است پیش از مسافرت، توصیه‌های مرکز کنترل بیماری‌ها را در مورد شیوع اخیر این بیماری مورد توجه قرار دهید. هنگامی که در سفر هستید، خوردن غذاهای خام یا نوشیدن آب از شیر آب مکان های عمومی می تواند خطر ابتلا به این ویروس را افزایش دهد. کودکانی که به مهد کودک می روند نیز در خطر ابتلا به هپاتیت A هستند.

هپاتیت B: چه اتفاقی می افتد؟

بسیاری از بزرگسالانی که به هپاتیت B مبتلا می شوند، برای یک مدت کوتاه علائم خفیفی خواهند داشت و سپس خود به خود بهبود پیدا می کنند. اما برخی از افراد قادر نیستند این ویروس را از بدن خود خارج کنند. بنابراین عفونت به مدت طولانی در بدن آنها باقی می ماند. نزدیک به 90 درصد از نوزادانی که به این ویروس آلوده می شوند، برای تمام عمر آن را با خود خواهند داشت. با گذشت زمان ممکن است هپاتیت B منجر به مشکلات حاد و جدی از جمله آسیب های کبدی، نارسایی کبد یا سرطان کبد شود.  

هپاتیت B چگونه انتقال می یابد؟

شما ممکن است از طریق تماس با خون یا مایعات بدن فرد مبتلا، به این ویروس دچار شوید. در ایالت متحده آمریکا، این بیماری  بیشتر از طریق رابطه جنسی محافظت نشده انتقال می‌یابد. همچنین استفاده از وسایلی مثل مسواک، تیغ اصلاح، ریش تراش یا سوزن فرد عفونی نیز می تواند این ویروس را به شما انتقال دهد. یک مادر مبتلا به هپاتیت B هم می‌تواند ویروس را به فرزندش در حین وضع حمل منتقل کند. این نوع هپاتیت با در آغوش گرفتن گرفتن افراد، به اشتراک گذاشتن غذا و یا سرفه کردن به افراد دیگر منتقل نمی‌شود.

چه کسانی در معرض خطر هپاتیت B قرار دارند؟

هر کسی ممکن است به این نوع هپاتیت مبتلا گردد، اما افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند یا از مواد مخدر تزریقی استفاده می کنند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. کار کردن در مراکز بهداشتی و درمانی (مثل پزشکان و پرستاران) نیز از دیگر عوامل خطر ابتلا به هپاتیت B است. چرا که این افراد دائما با خون در تماس هستند. همچنین افرادی که با شخص مبتلا به هپاتیت B مزمن زندگی می کنند نیز در معرض خطر هستند.

هپاتیت C: چه اتفاقی می افتد؟

حدود 25 درصد از افرادی که به هپاتیت نوع C مبتلا می شوند، بعد از یک مدت کوتاه، به ویروس غلبه می کنند. در سایر افراد این ویروس برای طولانی مدت در بدن باقی می ماند. هپاتیت مزمن می تواند منجر به عوارض جدی از جمله  نارسایی یا سرطان کبد ایجاد کند. با این حال، روش های درمانی موثری برای از بین بردن این ویروس وجود دارد.

هپاتیت C چگونه انتقال می یابد؟

این نوع هپاتیت از طریق خون آلوده انتقال می یابد. در ایالات متحده آمریکا، به اشتراک گذاشتن سوزن ها یا دیگر ابزارهای تزریق دارو، شایع ترین عامل انتقال عفونت محسوب می شود. خالکوبی یا سوراخ کردن اندام ها (مثل گوش و بینی و غیره) با سوزن آلوده یکی دیگر از روش‌های رایج انتقال است. مادران مبتلا نیز ممکن است هنگام زایمان، این ویروس را به فرزند خود انتقال دهند. در موارد نادر، رابطه جنسی محافظت نشده هم می تواند باعث انتشار هپاتیت C گردد، اما میزان خطر این موارد اندک است. به نظر می رسد که داشتن شرکای جنسی متعدد، ابتلا به  ویروس ایدز و یا داشتن روابط جنسی پرخطر نیز ممکن است در انتقال این نوع هپاتیت نقش داشته باشد.

چه کسانی در معرض خطر هپاتیت C قرار دارند؟

 افرادی که حتی یک بار و یا سال ها پیش از مواد مخدر تزریقی استفاده کرده اند، ممکن است مبتلا به هپاتیت C مزمن بوده و هنوز هم ناقل این ویروس باشند. از آنجا که این بیماری اغلب هیچ گونه علائمی ندارد، ممکن است بیشتر مصرف کنندگان مواد از ابتلای خود به این عفونت بی اطلاع باشند. همچنین کسانی که پیش از سال 1992 خون دریافت کرده اند نیز تا حد زیادی در معرض خطر ویروس هپاتیت C هستند.

هپاتیت را چگونه تشخیص می دهند؟

هپاتیت مزمن، می تواند برای سال ها آرام و بی سرو صدا کمد را مورد حمله قرار دهد، بدون این که هیچ گونه علائمی از خود بروز دهد. در صورتی که این بیماری مورد تشخیص، درمان و نظارت قرار نگیرد، بسیاری از این مبتلایان در نهایت دچار آسیب های جدی کبدی خواهند شد. خوشبختانه، آزمایش خون می تواند تعیین کند که شما به هپایتت ویروسی و از چه نوعی مبتلا هستید.

چه کسانی باید مورد آزمایش هپاتیت قرار گیرند؟

بررسی و آزمایش برای تمامی افرادی که دارای عوامل خطر ذکر شده هستند، بسیار مهم است. به خصوص افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می کنند و کسانی که شرکای جنسی متعدد دارند. همچنین مردمان آسیایی تبار نیز لازم است که از این جهت مورد بررسی و آزمایش قرار گیرند.

مرکز کبد دانشگاه استنفورد چنین برآورد کرده است که از هر 10 آسیایی که در آمریکا زندگی می کنند، یک نفر به هپاتیت B مزمن مبتلا می باشد. اغلب این افراد از بدو تولد این ویروس را با خود داشته اند.

همچنین بیشتر متخصصان بر این باورند که کارکنان مراکز بهداشت و سلامت باید آزمایشات غربالگری هپاتیت  Cرا برای تمامی کسانی که بین سال های 1945 تا 1965 متولد شده اند، انجام دهند.

اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، چه باید کرد؟

اگر نتیجه آزمایش شما نشان دهد که مبتلا به هپاتیت ویروسی هستید، لازم است که برای محافظت از عزیزان و اطرافیانتان اقداماتی انجام دهید.

افراد مبتلا به هپاتیت A باید به طور مرتب دستان خود را بشویند. افراد مبتلا به هپاتیت B و C باید از استفاده از وسایل مشترک مثل ناخن‌گیر، تیغ اصلاح یا مسواک خودداری کنند. هپاتیت B و در برخی موارد هپاتیت C ممکن است از طریق تماس جنسی انتقال یابد.

در این شرایط، لازم است که تمام افراد خانواده واکسن هپاتیت B را دریافت کنند. اقدام مهم دیگری که باید انجام دهید، مراجعه به یک متخصص و گفتگو در مورد گزینه های درمانی است.

درمان هپاتیت A

هپاتیت A در بیشتر موارد خود به خود درمان می شود و به هیچ دارو و درمانی نیاز ندارد. اگر در این شرایط حالت تهوع آزارتان می دهد، بهتر است در طول روز وعده های غذایی کم حجم مصرف کنید. آب، آبمیوه و مایعات دیگر زیاد مصرف کنید تا بدنتان دچار کم آبی نشود و تا زمان بهبودی کامل، از ورزش های سخت و شددی پرهیز کنید. 

درمان هپایتت B مزمن

هدف از درمان هپاتیت B مزمن، کنترل ویروس و جلوگیری از آسیب به کبد است که با نظارت منظم علائم بیماری کبد آغاز می‌شود. داروهای ضد ویروس هم ممکن است موثر واقع شوند، اما تمام افراد نمی توانند از آنها استفاده کنند و یا نیازی به دارو ندارند. بهتر است که درباره خطرات و مزایای درمان های ضد ویروس، با پزشک خود مشورت کنید.

درمان هپاتیت C مزمن

آخرین داروهایی که توسط سازمان غذا وداروی آمریکا (FDA) مورد تایید قرار گرفته اند، گلیکاپروویر (glecaprevir) و ماویرت (Mavyret) هستند.

این داروها، به صورت یک دوره درمان 8 هفته ای برای تمام بیماران بزرگسالی که دارای انواع هپاتیت بدون سیروس هستند و قبلا نیز مورد درمان قرار نگرفته اند، مورد استفاده قرار می گیرد. این دوره درمان برای افرادی که در مرحله حاد بیماری قرار دارند، طولانی تر است. معمولا دوز این داروها سه قرص در روز است.

چندین داروی ترکیبی دیگر نیز همراه با داروهای مجزایی که در ترکیب با یکدیگر مصرف می شوند، در دسترس می باشند.

پزشک داروی مناسب شما را با توجه به این که به چه نوع از هپاتیت C مبتلا هستید، کارکرد کبدتان چگونه است و یا چه بیماری های دیگری دارید، تجویز می کند.

از آنجا که این داروها بسیار گران  قیمت هستند، بهتر است آنها را با بیمه درمانی تهیه کنید.

نظارت بر هپاتیت مزمن

برای کنترل هپاتیت مزمن B یا C، پزشک معمولا آزمایشات‌ خون منظم تجویز می کند تا وضعیت کبد را مورد بررسی قرار دهد. سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی هم می توانند علائم آسیب کبدی را نشان ‌دهند.

اگر این ویروس، هیچ مشکلی برای کبد ایجاد نکند، ممکن است بیمار نیازی به درمان نداشته باشد، اما لازم است که به طور منظم آزمایش دهید تا هرگونه  تغییراتی بررسی شود.

در صورتی که تشخیص به موقع صورت گیرد، درمان عوارض و مشکلات بعدی آسان تر است.

عوارض و پیامدها: سیروس کبدی

یکی از شایع ترین عوارض هپاتیت مزمن، سیروز (cirrhosis) یا زخم های کبد است که با نمونه برداری مشخص می شود. سیروز، عملکرد کبد را با مشکل مواجه می سازد و در نهایت به نارسایی کبد منجر می گردد که یک وضعیت تهدید کننده و خطرناک است.

علائم این بیماری شامل خستگی، تهوع، کاهش وزن و تورم در شکم و پاها است. در موارد شدیدتر، بیمار ممکن است دچار گیجی شود یا زردی داشته باشد.

عوارض و پیامدها: سرطان کبد

هپاتیت ویروسی، اصلی‌ترین علت سرطان کبد به شمار می رود. از این رو، افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C حتی اگر مشکل خاصی ندارند هم باید به طور مرتب تحت نظارت قرار گیرند.

آزمایشات خون می‌توانند پروتئین‌هایی را شناسایی کنند که وجود سرطان کبد را نشان می‌دهند. سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و ام آر آی می‌توانند ضایعات غیرعادی کبد را (که در این عکس با رنگ سبز نشان داده شده است) شناسایی کنند.

برای تعیین سرطانی بودن این ناحیه نیز نیاز به بیوپسی یا نمونه برداری وجود دارد. تومورهایی را که به موقع تشخیص می دهند، به کمک جراحی برمی دارند. اما درمان اغلب سرطان‌های کبد دشوار است.

پیوند کبد

کبد اندامی حیاتی است که به سوخت  ساز و متابولیسم، گوارشو هضم غذاها، سم زدایی و تولید بسیاری از پروتئین‌های مورد نیاز بدن کمک می‌کند.

اگر بخش بزرگی از کبد آسیب ببیند و این بخش قابل ترمیم نباشد، کبد نمی تواند وظایف خود را به درستی انجام دهد. ما نیز بدون کبد فعال نمی‌توانیم زنده بمانیم. در این شرایط، پیوند کبد تنها راهی است که می تواند امید به زندگی را افزایش دهد. به کمک این گزینه درمانی، بیمار می‌تواند یک کبد سالم از فردی اهدا کننده دریافت کند.

واکسن های هپاتیت A و B 

واکسن‌هایی برای محافظت در مقابل هپاتیت A و B وجود دارد. مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC)، تزریق واکسن هپاتیت A را برای تمام نوزادان 12 تا 23 ماهه و بزرگسالانی که قصد مسافرت به نواحی و کشورهایی را دارند که شیوع هپاتیت  Aدر آنها بیشتر است، و همچنین برای افرادی که دارای دیگر فاکتورهای خطر ابتلا به این بیماری هستند، توصیه می کنند.

افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C نیز لازم است که واکسن هپاتیت A را در صورتی که قبلا در برابر آن ایمن نشده‌اند، دریافت کنند.

تزریق واکسن هپاتیت B برای همه نوزادان در هنگام تولد و برای بزرگسالانی که دارای عوامل خطر ذکر شده هستند، توصیه می گردد. اما هنوز هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد.

محافظت از کبد

اگر به هپاتیت مزمن مبتلا هستید، می‌توانید برای محافظت از کبد خود اقداماتی انجام دهید. از مصرف الکل پرهیز کنید، چرا که می تواند باعث آسیب های کبدی بیشتر شود.

 قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل با پزشک خود مشورت کنید، چون ممکن است کبدتان با این داروها ناسازگار بوده یا در موارد ابتلا به بیماری های کبدی، مصرف این داروها خطرناک باشد. مهم تر از همه این که به طور مرتب تحت نظر باشید.

با مشاهده هر گونه تغییر در کبد می‌توانید با پزشک خود مشورت کرده و گزینه درمانی مناسب را انتخاب کنید تا یک قدم از ویروس جلوتر باشید.

مرجع

https://www.webmd.com/hepatitis/ss/slideshow-hepatitis-overview