سیاتیک چیست؟

سیاتیک، در حقیقت دردی است که در طول عصبی به همین نام انتشارمی‌یابد. این عصب طولانی‌ترین عصب داخل بدن ما است که از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسیر خود به شاخه‌های متعددی تقسیم می‌شود. هرگونه فشار بر روی این عصب، می‌تواند باعث ایجاد درد در تمام طول عصب شود، یعنی مسیری که از کمر شروع می‌شود و تا پاشنه پا می‌رسد. سیاتیک در اغلب افراد، بدون عمل جراحی بهبود می یابد.

علائم سیاتیک

شایع ترین نشانه سیاتیک، درد در ناحیه پایین کمر است که از طریق ران و باسن، به پایین یک پا گسترش می یابد. گاهی اوقات این درد با خم شدن در ناحیه کمر، سرفه کردن، نشستن یا عطسه کردن بدتر می شود. سیاتیک می تواند باعث ایجاد حس سوزش، بی حسی یا ضعف در پاها شود. علائم سیاتیک معمولا ناگهان ظاهر شده و تا هفته ها ادامه می یابد.

سیاتیک یا انواع دیگر کمر درد؟

کمردرد شرایط بسیار شایعی است. دلایل بسیار زیادی برای بروز کمردرد وجود دارد که اغلب سیاتیک نیست. در بسیاری از موارد، کمر درد ناشی از کشش و فشار به عضلات پایین کمر است. ویژگی و مشخصه اصلی سیاتیک دردی است که از قسمت پایین کمر به سمت ساق پا منتشر می شود و اغلب به کف پاها می رسد.

چه کسانی بیشتر دچار سیاتیک می شوند؟

درد سیاتیک اغلب در میان افراد میانسال رایج است. بارداری نیز می تواند منجر به سیاتیک شود، چرا که با بزرگ شدن رحم، عصب سیاتیک تحت فشار مستقیم قرار می گیرد. سایر علل ایجاد سیاتیک می تواند شامل بیماری آرتریت دِژِنِراتیو ستون فقرات (بیماری دژنراتیو دیسک، عبارت‌ است ‌از تخریب و تضعیف یک یا چند دیسک‌ بین‌مهره‌ای ستون‌فقرات. این بیماری درواقع مرتبـط با سن و یـکی از عوارض پیری است، اما صدمات و جراحات کمر نیز می‌تواند باعث به ‌وجود آمدن این وضعیت شود) و فتق دیسک کمر باشد.

علت: فتق دیسک (دیسک بیرون زده)

فتق دیسک، یکی از علل رایج سیاتیک است. دیسک ها که مانند بالشتک هایی بین مهره های ستون فقرات ما عمل می کنند، با افزایش سن، ضعیف تر و آسیب پذیرتر می شوند. گاهی اوقات مرکز ژل مانندِ یک دیسک ضعیف شده، می تواند باعث فشار مستقیم به کانال نخاع شود که اعصاب سیاتیک را تشکیل می دهند.

علت: تنگی کانال نخاعی

انحطاط مهره های ستون فقرات می تواند به باریک شدن کانال نخاعی منجر شود که به آن تنگی کانال نخاع می گویند. این شرایط ممکن است باعث فشار بر روی ریشه اعصاب نخاع شود که اعصاب سیاتیک را تشکیل می دهند. سیاتیک می تواند خود علامتی از تنگی کانال نخاع باشد.

علت: تومورهای نخاعی

در موارد نادر، درد سیاتیک ممکن است به دلیل تومورهایی که در داخل یا در کنار نخاع یا عصب سیاتیک رشد می کنند، به وجود آید. این تومورها می توانند بر روی اعصاب سیاتیک یا ریشه اعصاب آن فشار مستقیم وارد کنند.

علت: سندرم پیریفرمیس (Piriformis Syndrome)

عضله ای به نام پیریفرمیس (piriformis) که در باسن وجود دارد، گاهی می تواند سبب تحریک عصب سیاتیک شود. این عارضه، سندرم پیریفرمیس نام دارد.

کیف پولی که در جیب عقبتان می گذارید، می تواند سبب تحریک پیریفرمیس شود!

اگر اغلب به مدت طولانی یک جا می نشینید، کیف پول یا اشیای دیگری که در جیب پشت شلوار خود قرار می دهید می توانند باعث سندرم پیریفرمیس و تحریک عصب سیاتیک شوند. با قرار دادن کیف پولتان در جیب جلوی شلوار به جای جیب پشت، می توانید از این آسیب پیشگیری کنید.

علت: عفونت یا آسیب

سیاتیک به ندرت ممکن است در اثر آسیب، شکستگی، عفونت یا التهاب نیزایجاد شود. هرگونه وضعیتی که منجر به فشار مستقیم یا تحریک عصب سیاتیک شود، می تواند باعث بروز درد سیاتیک گردد. گاهی نیز هیچ علت مشخصی برای درد سیاتیک پیدا نمی شود.

تشخیص سیاتیک: معاینات

برای تشخیص علت سیاتیک، پزشک ممکن است درباره علائم درد و مکان آن و همچنین عواملی که سبب بهبود یا بدتر شدن درد می شود، از بیمار سوالاتی بپرسد. همچنین طی معاینات فیزیکی، پزشک از بیمار می خواهد که روی زانوهای خم شده بنشیند، بر روی پاشنه یا پنجه راه برود و یا پاها را بدون خم کردن زانو بلند کند.

تشخیص سیاتیک: آزمایشات تصویر برداری

برای شناسایی علت سیاتیک تست های متعدد مثل اسکن ام آر آی، سیتی اسکن و غیره وجود دارد. با تشخیص دقیق، برنامه درمانی نیز موثر تر واقع می شود.

عوارض مرتبط با سیاتیک

اگر دچار عوارضی مثل بی اختیاری ادرار یا مدفوع و عدم کنترل مثانه و روده شدید، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم را معمولا بلافاصله مورد بررسی قرار می دهند تا مشخص گردد که آیا نیاز به عمل جراحی فوری وجود دارد یا خیر.

تسکین سیاتیک: استفاده از کمپرس یخ یا پدهای گرماده

استفاده از پَدهای گرماده یا کمپرس یخ، می تواند به عنوان درمان های خانگی برای درد سیاتیکی که تازه ایجاد شده است مورد استفاده قرار گیرد. هر یک از این پدها را می توانید هر چند ساعت یکبار به مدت ۲۰ دقیقه بر روی محل درد قرار دهید.

تسکین سیاتیک: استفاده از دارو

داروهای بدون نسخه ای که برای تسکین درد سیاتیک مورد استفاده قرار می گیرند، شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و استامینوفن می باشند. تزریق کورتیزون به کانال نخاعی نیز می تواند برای برخی بیماران مفید واقع شود.

تسکین سیاتیک: حرکات کششی

استراحت در رختخواب این روزها کمتر از گذشته توصیه می شود. فیزیوتراپ ها برای طراحی تمرینات ورزشی موثر در کاهش درد سیاتیک آموزش دیده اند؛ تمرینات کششی که می تواند برای این منظور تا حد زیادی موثر واقع شود. پیاده روی های کوتاه مدت نیز برای برخی مبتلایان به سیاتیک مفید است.

تسکین سیاتیک: تزریق

در موارد سیاتیک شدید و حاد، تزریقات نخاعی داروی کورتیزون (استروئید) می تواند موثر واقع شود. این دارو به سرعت التهاب اطراف اعصاب سیاتیک را کاهش می دهد.

تسکین سیاتیک: جراحی

گاهی برای دردهای سیاتیک مداوم که به دارو پاسخ نمی دهند، نیاز به جراحی وجود دارد. عمل های جراحی متعددی که برای این منظور صورت می گیرد، بسته به وضعیتی که باعث ایجاد سیاتیک شده، متفاوت است. گاهی برای آزاد کردن اعصاب تحریک شده مجاور، بخش بیرون زده ی دیسک و استخوان را برمی دارند.

توانبخشی سیاتیک

بعد از جراحی نخاعی، تا زمانی که بافت ها ترمیم شوند، اغلب محدودیت های حرکتی برای بیمار وجود دارد. در این شرایط فیزیوتراپی نیز برای قوی تر شدن عضلات کمر توصیه می شود و البته برای تسریع در بهبود، بهتر است که از هرگونه آسیب مجدد پیشگیری شود. هدف برنامه های توانبخشی بعد از عمل، برگرداندن بیمار به فعالیت های روزمره است.

درمان های مکمل

درمان های کمکی و جانبی از جمله ماساژ، یوگا، استئوپاتی (استئوپاتی یكی از روشهای طب كل ‌نگر است كه اعتقاد دارد تمامی سیستم‌های بدن در ارتباط با یكدیگر بوده و تغییری نامطلوب در یكی از بخشهای بدن، عملكرد سایر سیستمها را نیز دچار مشكل می‌كند. از این رو، درمانگران استئوپاتی برای درمان كل بدن، با توجه و تمركز بروی عملكرد سیستم استخوانها و عضلات سعی بر پیدا نمودن عامل اصلی بیماری دارند.)، کایروپراکتیک (درمان‌های کایروپرکتیک معمولا شامل دستکاری ستون فقرات می‌شوند. دستکاری ستون فقرات درمانی است که از فشار بر یکی از مفاصل ستون فقرات استفاده می‌کند. همچنین به آن تنظیم ستون فقرات نیز می‌گویند. از آن برای بهبود درد و عملکرد استفاده می‌شود.) و طب سوزنی در بسیاری از مواقع، برای انواع کمر درد مفید و موثر واقع می شوند.

پیشگیری از سیاتیک

سیاتیک بعد از درمان نیز ممکن است دوباره عود کند. برای کاهش خطر عود این شرایط، بهتر است برنامه ورزشی منظم داشته باشید، مراقب وضعیت و حالت هایی که به بدن خود می دهید باشید، همیشه در وضعیت مناسب خم شوید و برای برداشتن اجسام سنگین، به جای کمر از زانوهایتان کمک بگیرید.همین جا از پزشک خود نوبت بگیرید