معرفی بیماری

لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) یکی از انواع سرطان های خون و مغز استخوان است. مغز استخوان بافت اسفنجی داخل استخوان ها را تشکیل می دهد که سلول های خونی را ایجاد می کند.

کلمه حاد در بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد به این دلیل استفاده می شود که روند پیشرفت بیماری لوسمی لنفوسیتی سریع می باشد و به جای تولید سلول های بالغ خون، تعدادی سلول ناقص ایجاد می شود. کلمه لنفوسیت به سلول های سفید خون به نام لنفوسیت ها اشاره دارد که طی بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد آسیب می بیند. لوسمی لنفوسیتی حاد به عنوان لوسمی حاد لنفوبلاستیک(lymphoblastic leukemia) نیز شناخته می شود.

لوسمی لنفوسیتی حاد یکی از سرطانهای شایع در میان کودکان است.
شانس خوبی برای درمان دارد. لوسمی لنفوسیتی حاد می تواند در افراد بالغ نیز بروز کند، اما شانس درمان آن تا حد زیادی کاهش می یابد.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه های لوسمی حاد لنفوئیدی می تواند شامل موارد زیر باشد:
 

• خونریزی لثه ها
• درد استخوان
• تب
• عفونت های مکرر
• خونریزی شدید یا مکرر از بینی
• توده های ناشی از تورم غدد لنفاوی در گردن و زیر بغل، کشاله های ران یا شکم
• پوست رنگ پریده
• تنگی نفس
• ضعف،خستگی یا کاهش انرژی

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه علائم پایدار شده اید که موجب نگرانی تان می شود، بهتر است به پزشک خود یا فرزندتان مراجعه کنید.

بسیاری از نشانه ها و علایم لوسمی لنفوسیتی حاد شبیه به آنفلوآنزا می باشد. با این حال علایم آنفلوآنزا نهایتا بهبود می یابد. اگر علائم تا زمان مورد انتظار بهبود نیافت حتما از پزشک وقت ملاقات بگیرید.

علت ها

بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد زمانی اتفاق می افتد که سلول های مغز استخوان در DNA  خود دچار خطا شوند. این خطاها سبب تولید سلول های خون غیر نرمال می شود. در لوسمی لنفوسیتی حاد، مغز استخوان سلول های نابالغی را تولید می کند که لنفوبلاست نام دارد. این سلول های غیر عادی نمی توانند عملکرد مناسبی داشته باشند.

علت جهش در DNA به نحوی که می تواند منجر به ایجاد بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد شود، نامشخص است. اما پزشکان دریافته اند که اغلب موارد لوسمی لنفوسیتی حاد ارثی و ژنتیکی نیست.

عوامل خطر

عواملی که می تواند در ایجاد بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد دخالت داشته باشد عبارت اند از:

• سابقه درمان سرطان. کودکان و بزرگسالانی که برخی انواع شیمی درمانی و پرتو درمانی ها را برای درمان سایر سرطان ها انجام داده اند ممکن است بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری باشند.
• قرار گرفتن در معرض تشعشع. افرادی که زیاد در معرض سطح بالایی از اشعه قرار دارند، مثل بازماندگان تصادفات راکتور هسته ای، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد  قرار دارند.
• اختلالات ژنتیکی. برخی بیماری های ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش ریسک ابتلا به لوسمی لنفوسیتی حاد ارتباط دارد.
• داشتن خواهر یا برادر مبتلا به بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد. افرادی که خواهر و بردار مبتلا به لوسمی لنفوسیتی حاد دارند بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

تشخیص بیماری

آزمایشات و روش هایی که برای تشخیص لوسمی لنفوسیتی حاد صورت می گیرد عبارت اند از:

• آزمایشات خون. آزمایش خون می تواند تعداد سلول های سفید خون را نشان دهد. عدم وجود تعداد کافی سلول های قرمز خون و پلاکت ها یا افزایش تعداد سلول های سفید خون می تواند نشانه ای از لوسمی لنفوسیتی حاد باشد. آزمایش خون هم چنین ممکن است وجود سلول های نابالغ که به طور معمول در مغز استخوان یافت می شوند را نیز نشان دهد.
• آزمایش مغز استخوان. در طول انجام این تست برای تشخیص لوسمی لنفوسیتی خون، با استفاده از سوزن از مغز استخوان نمونه برداری می شود و نمونه برای بررسی وجود سلول های لوسمی لنفوسیتی حاد مورد مطالعه قرار می گیرد. پزشکان در آزمایشگاه سلول های خون را بر اساس اندازه، شکل و سایر ویژگی ها طبقه بندی می کنند. آن ها هم چنین برخی تغییرات در سلول های سرطانی را بررسی می کنند و تعیین می کنند آیا سلول های ناهنجار از لنفوسیت های B آغاز شده است یا T. این اطلاعات به پزشک جهت ارائه برنامه درمانی به بیمار کمک می کند.
• آزمایشات تصویربرداری. آزمایش هایی مثل سی تی اسکن یا سونوگرافی می تواند نشان دهد آیا سرطان لوسمی لنفوسیتی حاد به مغز یا نخاع یا سایر بخش های بدن منتشر شده است یا نه.
• آزمایش مایع نخاعی. آزمایش اسپینال تپ یا پونکسیون کمری (lumbar puncture test) برای بررسی نمونه مایع نخاعی یعنی مایع پیرامون مغز و نخاع، مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه به دست آمده را آزمایش می کنند تا مشخص گردد آیا این سلول های سرطانی به مایع مغزی نخاعی رسیده است یا نه.

درمان بیماری

به طور کلی درمان لوسمی لنفوسیتی حاد در چند مرحله مجزا صورت می گیرد.

• درمان القایی (Induction therapy). هدف از مرحله اول درمان کشتن اغلب سلول های لوسمی در خون و مغز استخوان و بازگرداندن تولید سلول خون نرمال می باشد.
• درمان تثبیتی (Consolidation therapy). هدف از این فاز تخریب بقایای لوسمی باقی مانده در بدن مانند مغز یا نخاع می باشد.
• درمان نگهدارنده (Maintenance therapy): هدف فاز سوم درمانی پیشگیری از رشد مجدد سلول های لوسمی می باشد. درمان لوسمی لنفوسیتی حاد در این مرحله در دوزهای پایین تر و در طولانی مدت انجام می گیرد که اغلب، سال ها به طول می انجامد.
• درمان پیشگیرانه در نخاع (Preventive treatment to the spinal cord): در طول این مرحله افراد مبتلا درمان های بیشتری را دریافت می کنند تا سلول های آسیب دیده در سیستم عصبی مرکزی از بین بروند. در این نوع درمان، داروهای شیمی درمانی اغلب مستقیما وارد مایع نخاعی می شود.

بسته به موقعیت بیمار، مراحل درمان می تواند به دو تا سه سال گسترش یابد.

درمان ها عبارت اند از:

• شیمی درمانی: شیمی درمانی  که برای کشتن سلول های سرطانی از دارو استفاده می کند، معمولا در فاز القایی برای درمان لوسمی لنفوسیتی حاد در کودکان و بزرگسالان به کار می رود. داروهای شیمی درمانی می توانند در سایر مراحل درمانی از جمله درمان تثبیتی و درمان نگهدارنده نیز استفاده شوند.
• درمان هدفمند: داروهای هدفمند برخی ناهنجاری ها را که در رشد و بقای سلول های سرطانی نقش دارند، هدف قرار می دهد.

نوع خاصی از ناهنجاری ها که کروموزوم فیلادلفیا نام دارد، در برخی از افراد همراه با لوسمی لینفوسیتی حاد یافت می شود. برای این افراد داروهای هدفمند جهت حمله به سلول های حاوی این ناهنجاری مورد استفاده قرار می گیرد. درمان هدفمند را می توان قبل یا بعد از شیمی درمانی به کار گرفت.

• پرتو درمانی (رادیوتراپی): پرتو درمانی از اشعه هایی با قدرت بالا مانند اشعه ایکس استفاده می کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرد. اگر سلول های سرطانی به سیستم عصبی مرکزی منتشر شوند، پزشک ممکن است پرتو درمانی را توصیه کند.
• پیوند مغز استخوان:  پیوند مغز استخوان که پیوند سلول های بنیادی نیز نامیده می شود، می تواند به عنوان درمان تحکیمی لوسمل لنفوسیتی حاد در افرادی استفاده شود که در خطر عود این  بیماری قرار دارند. این روش به فرد امکان می دهد تا سلول های بنیادی سالم را با مغز استخوان لوسمیک جایگزین کند.

پیوند مغز استخوان با دوز بالای شیمی درمانی یا پرتو درمانی آغاز می شود تا مغز استخوان معیوب از بین برود. سپس مغز استخوان جدید جایگزین می شود.

• آزمایشات بالینی: آزمایش های بالینی آزمایشهای جدیدی در درمان سرطان هستند و از جدیدترین روشهای استفاده از درمان موجود محسوب می شوند. با این حال میزان خطرات یا سودمندی این روش ها هنوز نامشخص است. در مورد معایب و مزایای این روش ها با پزشک خود مشورت کنید.

ALL در بزرگسالان و سالمندان

 درمان این بیماری در سالمندان و افراد بالای 60 سال عوارض بیشتری را در پی دارد. همچنین به طور کلی بزرگسالان در مقایسه با کودکان پیش آگهی مناسبی برای درمان لوسمی لنفوسیتی حاد ندارند.

در مورد انتخاب های درمانی برای این بیماری با پزشک خود مشورت کنید. بر اساس وضعیت کلی سلامت شما، اهداف و اولویت هایی که دارید می توانید در مورد درمان ALL تصمیم گیری کنید.

برخی افراد ممکن است از درمان ALL امتناع کنند و تنها بر بهبود علایم این بیماری تمرکز کنند.

درمان های جایگزین

هیچ درمان جایگزین اثبات شده ای برای درمان لوسمی لنفوسیتی حاد وجود ندارد. اما برخی درمان ها می تواند عوارض جانبی ناشی از درمان سرطان را کاهش دهد و سبب شود فرزند شما راحت تر باشد. در مورد این گزینه ها با پزشک خود مشورت نمایید. هم چنین توجه داشته باشید که این درمان های لوسمی لنفوسیتی حاد، با روند درمان هایی مانند شیمی درمانی تداخل نداشته باشد.

برخی از این درمان ها عبارت اند از:

• طب سوزنی
• آروماتراپی
• ماساژ
• مراقبه و مدیتیشن
• ورزش های آرامش بخش(ریلکسیشن)

مقابله با بیماری و حمایت و همراهی

  اگر چه درمان لوسمی لنفوسیتی حاد در کودکان موفقیت آمیز است اما مسیر طولانی دارد. درمان لوسمی لنفوسیتی حاد اغلب دو تا سه سال به طول می انجامد اگر چه سه تا شش ماهه اول درمان بسیار شدید است.

طی مرحله نگهدارنده درمان، کودکان معمولا زندگی عادی و نرمال دارند و می توانند به مدرسه بازگردند. افراد بالغ نیز می توانند به کار کردن ادامه دهد. در این دوران برای مقابله با بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد توجه به نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:

• در مورد لوسمی لنفوسیتی حاد قدری بیاموزید تا در تصمیم گیری های درمانی مشارکت داشته باشید. از پزشک خود بخواهید تا حد ممکن اطلاعاتی را در مورد لوسمی لنفوسیتی حاد در اختیار شما قرار دهد. بر اساس این اطلاعات شما می توانید بیشتر جستجو کنید.

قبل از هر ملاقات سوالاتی که از پزشک دارید را لیست کنید و در اینترنت به دنبال مطلب باشید. بهترین منابع در این زمینه عبارتند از انجمن سرطان امریکا و انجمن سرطان خون و لنفوما.

• به خانواده، دوستان و تیم مراقبت سلامت خود تکیه کنید. در مراکز عمده پزشکی و مراکز سرطان اطفال، تیم مراقبت های بهداشتی شما می تواند شامل روانشناسان، روانپزشکان، مددکاران اجتماعی، پرستاران کودک، معلمان، متخصصان تغذیه و سرپرستان باشد. این متخصصان و افراد حرفه ای می توانند از طیف وسیعی از مسائل، از جمله توضیح روش ها برای کودکان، پیدا کردن کمک های مالی و تهیه مسکن در طول درمان کمک کنند. از تکیه به این افراد دریغ نکنید.
•  برای کودکان مبتلا به سرطان برنامه ریزی کنید. مراکز عمده پزشکی و گروه های غیر انتفاعی فعالیت های متعدد و خدمات ویژه ای مثل اردوهای (کمپ) تابستانی را به کودکان مبتلا به سرطان و خانواده هایشان ارائه می دهند. از تیم مراقبت سلامت خود درباره برگزاری این برنامه ها در نزدیکی محل زندگی خود سوال کنید.

 آمادگی برای ملاقات با پزشک

در صورت مشاهده هرگونه علائم ونشانه های غیرعادی  و نگران کننده در خود یا فرزندتان به پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه نمایید. در صورتی که پزشک به لوسمی لنفوسیتی حاد مشکوک شود در آن صورت شما را به متخصص خون و مغز استخوان (هماتولوژیست) ارجاع می دهد.

از آن جا که وقت ملاقات با پزشک کوتاه است و باید در این زمان اندک به موضوعات مختلفی پرداخته شود بهتر است قبل از ملاقات با پزشک آمادگی لازم را داشته باشید.

کاری که می توان انجام داد

• از محدودیت های پیش از ملاقات مطلع شوید. برای مثال آیا لازم است ناشتا باشید یا خیر.
• تمام علائم خود را یادداشت نمایید. حتی علائمی بی ربط به علت مراجعه شما به پزشک.
• اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت نمایید؛ از جمله استرس ها و تغییرات اخیر زندگی.
•  لیستی از داروهای مصرفی خود تهیه کنید؛ از جمله ویتامین ها و مکمل ها.
• برای ملاقات با پزشک یکی از دوستان یا اعضای خانواده را همراه خود ببرید؛ زیرا به خاطر سپردن تمام مواردی که پزشک عنوان می کند دشوار می باشد. همراه شما می تواند در به خاطر سپردن این موارد شما را یاری کند.
• سوالات خود را از پزشک یادداشت نمایید.

زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین لیستی از سوالات احتمالی خود آماده داشته باشید.

در مورد لوسمی لنفوسیتی حاد،  برخی از سوالات پایه ای عبارت اند از:

• علت احتمالی این علائم چیست؟
• چه علل احتمالی دیگری برای این علائم وجود دارد؟
• انجام چه آزمایشاتی ضروری است؟
• آیا این وضعیت موقتی است یا دائمی؟
• بهترین اقدام کدام است؟
• درمان های جایگزین کدامند؟
• چطور می توانم بیماری های دیگر خود را همراه با این بیماری کنترل کنم؟
• چه محدودیت هایی را باید رعایت کرد؟
• آیا باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟ هزینه های درمان این بیماری چگونه خواهد بود و آیا بیمه درمانی این هزینه ها را پوشش می دهد؟
• آیا وب سایتی را به من معرفی می کنید که برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد لوسمی لنفوسیتی حاد بدان مراجعه کنم؟
• آیا برای پیگیری این بیماری باید دوباره مراجعه کنم؟

چه انتظاراتی از پزشک می توان داشت؟

پزشک نیز احتمالا سوالاتی از شما خواهد پرسید. آمادگی پاسخ به پرسش های پزشک را داشته باشید. در مورد بیماری لوسمی لنفوسیتی حاد برخی سوالات پایه ای عبارت اند از:

• علائم از چه زمانی آغاز شده اند؟
• آیا این علائم مداوم و دائمی است یا گهگاه بروز می کند؟
• شدت علائم چقدر است؟
• آیا عاملی وجود دارد که این علائم را شدت یا بهبود بخشد؟

کاری که در این مدت می توان انجام داد

از انجام فعالیت هایی که سبب تشدید علائم می شود خودداری کنید. برای مثال اگر شما یا فرزندتان احساس خستگی دارید استراحت کنید. در این حالت مشخص کنید انجام چه فعالیت های روزانه ای اهمیت دارد و سپس روی انجام همان تمرکز کنید.

مرجع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/acute-lymphocytic-leukemia/symptoms-causes/syc-20369077