چکیده

آرتریت به معنی درد مفصل مثل مفصل زانو، مفصل ران، آرنج یا انگشتان است این بیماری رایج عموما افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد اگر چه در شرایط خاص و نادر، کودکان و نوجوانان نیز ممکن است مبتلا به آرتریت شوند آرتریت انواع گوناگون دارد در بعضی موارد، درد کوتاه مدت در مفاصل ایجاد شده و سپس بعد مدتی کاملا برطرف می شود و در موارد دیگر دردهای طولانی مدت و مشکلات مداوم وجود دارد که بر چگونگی حرکت مفاصل تاثیر می گذارند در این مقاله کمی به کارکرد مفاصل می پردازیم و سپس به زبان ساده به علل اصلی آرتریت اشاره خواهیم کرد

آرتریت چیست؟

آرتریت به معنی التهاب مفاصل است که بسیار رایج می باشد این بیماری علل متعددی دارد کودکان و بزرگسالان در تمام سنین می توانند تحت تاثیر آرتریت قرار گیرند، با این حال رایج ترین نوع آرتریت، استئوآرتریت یا همان آرتروز osteoarthritis است که بیشتر سالمندان را درگیر می کند آرتریت می تواند تنها یک مفصل، تعدادی از مفصل ها و یا تمامی مفاصل را درگیر کند دلایل بروز آرتریت بسته به اینکه در چه سنی رخ دهد یا کدام مفاصل را تحت تاثیر قرار دهد، متفاوت است

شناخت مفاصل

هرمفصل بین دو استخوان واقع شده است. مفصل ها به قسمت های مختلف بدن اجازه حرکت و انعطاف پذیری می دهند ماهیچه هایی که بر تاندون های متصل به استخوان کشیده شده اند، حرکت استخوان ها را ممکن می سازند غضروف، انتهای استخوان را می پوشاند میان غضروفِ دو استخوان مفصل مقدار کمی مایع غلیظ به نام مایع زلاله ای یا مفصلی synovial fluid وجود دارد این مایع مفصل را روان ساخته و به آن اجازه حرکت بین استخوان ها را می دهد سینوویوم synovium بافتی است که مفصل را احاطه کرده است مایع مفصلی از سلول های سینوویوم ساخته شده است قسمت خارجی سینوویوم کپسول نام دارد این بافت محکم، به مفاصل استقامت بخشیده و استخوان ها را از حرکت خارج از مفصل باز می دارد رباط ها و ماهیچه های اطراف نیز به استحکام و ثبات مفاصل کمک می کنند

علل بروز آرتریت

استئوآرتریت یا آرتروز osteoarthritis و روماتیسم مفصلی rheumatoid arthritis رایج ترین انواع آرتریت هستند علل بروز آرتریت متعدد اند برخی از بیماری های رایج که به طور عمده بر مفاصل تاثیر می گذارند به شرح زیر است:

روماتیسم مفصلی:

روماتیسم مفصلی موجب التهاب ، درد و تورم مفاصل می شود التهاب مداوم می تواند به مرور زمان به مفاصل تحت تاثیر آسیب برساند. شدت این بیماری از خفیف تا وخیم متغیر است و درمان آن هرچه زودتر آغاز گردد، آسیب مفصلی کمتری وجود خواهد داشت.

آرتروزاستئوآرتریت آرتروز باعث درد و سفتی مفاصل می شود ورزش، دستگاه های فیزیوتراپی، درمان و کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن می تواند علائم آرتروز را کاهش دهد

آرتریت عفونی Septic arthritis آرتریت‌ عفونی‌ چرکی عبارت‌ است از‌ التهاب‌ یک‌ مفصل که ناشی‌ از عفونت ‌مفصل است علائم آن شامل نازکی و درد شدید مفصل است که با حرکت کردن بدتر می شود این نوع عفونت غیر رایج اما جدی است و در صورت بروز، مراجعه اورژانسی به پزشک الزامی است

رماتیسم ستون فقرات( اسپوندیلیت آنکیلوزان) Ankylosing spondylitis این نوع از آرتریت به طور عمده قسمت تحتانی ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد مفاصل دیگر و سایر بخش های بدن نیز گاهی درگیر می شوند درمان شامل ورزش منظم و مصرف داروهای ضد التهاب است دامنه شدت این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است یکی از عوارض این نوع آرتریت،عارضه چشمی یوئیت uveitis است که می تواند جدی باشد اما در صورت درمان به موقع، بر طرف خواهد شد

بیماری نقرس Gout این بیماری حملات درد و ورم مفاصل را به همراه دارد مسکن های ضد التهاب می توانند حمله را به سرعت تسکین بخشند با تغییرات سبک زندگی می توان خطر حملات نقرس را کاهش داد این تغییرات شامل کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن، داشتن رژیم غذایی مناسب و عدم مصرف الکل و شکر می باشد

بیماری کریستال کلسیم یا نقرس کاذب calcium pyrophosphate deposition کلسیم پیروفسفات ماده ای است که در غضروف مفاصل تولید می شود. این ماده می تواند به صورت کریستال در بافت مفصل رسوب کند که آن را رسوب کریستال کلسیم می نامند.( CPPD).

این پدیده مشکلاتی به همراه دارد که شناخته شده ترین آنها یک بیماری شبه نقرس pseudogout است که درست مانند نقرس باعث حملات درد و ورم در یک یا چند مفصل می شود این پدیده در برخی افراد آسیب های مفصلی و در نتیجه نوعی از آرتریت دراز مدت را به دنبال دارد PPD ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکند و تنها در تصاویر اشعه ایکس جهت تشخیص سایر بیماری ها به طور تصادفی شناسایی شود بر خلاف نقرس، برای این بیماری درمان خاصی وجود ندارد

آرتریت پسوریاتیک Psoriatic arthritis :

این نوع آرتریت در برخی افراد مبتلا به پسوریازیس نوعی بیماری پوستی مزمن خود ایمنی، موجب التهاب، درد و ورم مفاصل می شود دیگر اندام های بدن نیز ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار گیرند برای مثال التهاب ممکن است بر روی تاندون ها و رباط ها نیز تاثیر بگذارد شدت بیماری از خفیف تا شدید متغیر است در برخی موارد آسیب مفاصل تحت تاثیر، منجر به معلولیت و از کار افتادگی می شود

آرتریت واکنشی Reactive arthritis :

آرتریت واکنشی به این معنا است که در گذشته عفونتی در یکی از نقاط بدن وجود داشته که باعث التهاب مفاصل شده است. این بیماری علائم دیگری به جز علائم آرتریت نیز ایجاد می کند که عموما سه تا شش ماه دوام می یابند. در برخی موارد، این نوع آرتریت ممکن است به صورت دراز مدت ادامه یابد. زمانی که آرتریت، اورتریت urethritis ( التهاب یا عفونت پیشابراه است)و کونژکتیویت یا التهاب ملتحمه onjuntiitis همراه با هم اتفاق می افتند، حالتی نادر رخ می دهد که آن را سندرم رایتر Reiter's syndrome می نامند

آرتریت ایدیوپاتیک جوانان Juvenile idiopathic arthritis در این بیماری غیر معمول، التهاب مفصل در کودکان یا نوجوانان زیر ۱۶ سال رخ می دهد و حد اقل شش هفته ادامه می یابد این نوع آرتریت نیز التهاب، ورم و درد مفاصل درگیر را به همراه دارد و شدت آن از خفیف تا شدید و وخیم متغیر است درمان این نوع از آرتریت نیز هرچه زودتر آغاز گردد، آسیب مفصلی کمتری اتفاق می افتد

شرایط و بیماری های شبه آرتریت

بیماری ها و مشکلات دیگری وجود دارند که تاثیر اصلی آنها بر روی مفاصل نیست، اما در صورت پیشرفت می توانند آسیب مفصلی به دنبال داشته باشند نمونه های آن عبارتند از:

لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوز سیستمیک Systemic lupus erythematosus :

این بیماری گونه‌ای از انواع بیماریهای خود ایمنی است که در آن سیستم دفاعی بدن، علیه ارگان‌ها و بافت‌های پیوندی خودی عمل کرده و به ‌آن‌ها آسیب می‌رساند از شایع ترین علائم این بیماری وجود درد مفاصل، بثورات پوستی و احساس خستگی است در موارد شدیدتر، مشکلات مربوط به کلیه و سایر اندام ها نیز ممکن است رخ دهد

بیماری های روده :

بیماری های روده، بخصوص بیماری های التهابی روده مثل بیماری کرون crohn's disease و کولیت زخمی یا کولیت اولسراتیو ulcerative colitis ممکن است موجب بروز آرتریت شود.

اسپونديلوز گردن‌ cervical spondylosis اسپوندیلوز گردن‌ عبارت‌ است‌ از تغییرات‌ تخریبی‌ استخوان‌های‌ گردن‌ که‌ موجب‌ وارد آمدن‌ فشار به‌ اعصابی‌ می‌شود که‌ به‌ دست‌ها، پاها، و مثانه‌ می‌روند این بیماری در اثر فرسایش استخوان ها و دیسک های گردن ایجاد می شود که روند عادی سالخوردگی است و در بسیاری از افراد علائم چندانی ندارد، با این حال می تواند باعث دردهای گردن شود این علائم معمولا رفت و برگشت می کنند در موارد شدیدتر زوال و انحطاط استخوان ها می تواند باعث فشار بر ریشه اعصاب نخاعی یا کانال نخاع شود که علائم آن در دست ها و پاها بروز می کند

آرتریت گیجگاهی PMR ) Polymyalgia rheumatica)این بیماری موجب درد، خشکی و نازکی در عضلات وسیع اطراف شانه، بازوها و مفاصل ران می شود علت این نوع آرتریت شناخته شده نیست برخی افراد مبتلا به PMR به بیماری مرتبطی به نام آرتریت سلول غول آسا giant cell arteritis نیز مبتلا می شوند که می تواند خطرناک تر باشد

بیماری فیبرومیالژی Fibromyalgia علائم این بیماری شامل درد و نازکی تردی عضلانی در بسیاری از نقاط بدن و احساس خستگی می باشد همچنین امکان بروز علائم دیگر نیز وجود دارد

علائم آرتریت

علائم آرتریت بسته به ماهیت، شدت وعلت زمینه ای بروز آن متغیر است این علائم عبارتند از:

• درد، نازکی و خشکی مفصل ها

• محدودیت حرکتی مفصل ها

• داغی و قرمزی پوست روی مفاصل آسیب دیده

• ضعف و تخریب عضلات اطراف مفصل

درمان آرتریت

روش های درمانی چندی برای انواع آرتریت وجود دارد درعین حال نوع درمان بسته به علت بروز آرتریت است روش های درمانی شامل مصرف دارو، فیزیوتراپی و جراحی می باشد برخی از علل آرتریت تنها نیاز به درمان کوتاه مدت دارند و برخی دیگر درمان مادام العمر را طلب می کنند برای درمان آرتروز، در صورت آسیب مفاصل ران و زانو، نیاز به جراحی جهت تعویض مفصل است

سرانجام بیماری آرتریت

برخی از انواع آرتریت کوتاه مدت می باشند و مشکل چندانی برای فرد ایجاد نمی کنند مثلا آرتریت واکنشی که معمولا خود به خود برطرف می شود و یا آرتریت جوانان که معمولا بدون ایجاد مشکلات دراز مدت بر طرف خواهد شد انواع دیگر مانند نقرس نیز ممکن است رفت و برگشت کنند رماتیسم مفصلی ممکن است به طور دراز مدت دوام یابد اما با دارو قابل کنترل است آرتروز نیز که در نتیجه ی سالخوردگی به وجود می آید، در صورتی که تعویض مفصل برای بیمار مقدور باشد، قابل رفع است