مخاط

مخاط (به انگلیسی: Mucus)، در مهره‌داران، به ماده‌ای گفته می‌شود که سطح غشاهای مخاطی را پوشانده و از حالتی لغزنده برخوردار است. این ماده، معمولاً توسط غده‌های مخاطی ترشح می‌شوند. این ماده کلوئیدی دارای خاصیت گرانروی بوده و در خود آنزیمهای ضدعفونی‌کننده‌ای چون لیزوزیم و پروتئین‌هایی همچون لاکتوفرین نیز دارد.[۱]سلول های مخاطی گلیکوپروتئینی به نام موسین ترشح می کنند. موسین با جذب آب فراوان به ماده مخاطی تبدیل می شود. ماده مخاطی ضمن عبور دادن میکروب ها یا ذرات خارجی ان ها را به دام می اندازد و گاهی خود ان را به وسیله آنزیم لیزوزیم خود نابود می کند. قسمت هایی از بدن که با محیط بیرون در تماس اند( دستگاه گوارش ، دستگاه تنفس ، مجاری ادراری-تناسلی ) بهترین محل برای نفوذ میکروب ها به بدن هستند.بنابراین در این قسمت ها ماده مخاطی نقش دفاعی دارد. مخاط نقش مهمی را در بهبود فعالیت دستگاه گوارش، بافت‌های پوششی، دستگاه تنفس و اندام‌های جنسی برعهده دارد. ماده مخاطی مجاری هادی دستگاه تنفس را می پوشاند. یعنی کیسه های هوایی حبابک ندارند.وجود ماکروفاژ ها در حبابک ها به ایمنی این بخش کمک می کنند.در سراسر لوله گوارش ماده مخاطی وجود دارد و دارای نقش های مختلفی است. مهم ترین نقش آن در لوله گوارش لغزنده کردن غذای عبوری است . بدین ترتیب مانع آسیب رسیدن به دیواره آن می شود. در معده ماده مخاطی ترشح شده از سلول های سطح آن به قدری زیاد است که مانند لایه ژله ای چسبناکی در آمده است. با افزوده شدن بیکربنات به این لایه سد محکمی برای دیواره معده در برابر اسید آن به وجود می آید.