بررسی خون
حروف اختصاصی در هر آزمایش خون:
FBS : قند خون ناشتا
MCHC : غلظت متوسط همو گلوبین
WBC : شمارش گلبول های سفید
RBC : شمارش گلبول های قرمز
HB : همو گلوبین
HC :هماتو کریت( درصد گلبول های قرمز در خون )
HCV : حجم متوسط گلبول های قرمز
HCH : مقدار متوسط همو گلوبین در گلبول های قرمز
R.D.W : ضریب تغییرات اندازه گیری گلبول های قرمز
PLT : شمارش پلاکت ها
PTE : در صد پلاکت ها
MPV : حجم متوسط پلاکت ها
MCH : وزن متوسط هموگلوبین
MCV : حجم متوسط هموگلوبین
M/E : نسبت سلول های زاینده گلبول سفید به قرمز
RDW : پهنای گلبول قرمز در منحنی
UA : تجزیه کامل ادرار ( PH ، رنگ ، بو ، توده های متراکم )
TGs : تری گلیسیرید ( چربی که باعث رسوب در رگ هاو عروق می شود )
HCG : تست حاملگی
FSB : آزمایش قند خون
آر بی سی :
RBC مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلولهای قرمز یا همان گلبولهای قرمز، در واقع اصلیترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. مقادیر طبیعی: بین ۷/۴ تا ۱/۶ میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانمها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.
هماتوکریت :
هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازهگیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمهای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازهگیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازهگیری میشود. این عدد معمولا با درصد نشان داده میشود. مقادیر طبیعی: اعداد بین ۴۲ تا ۵۲ درصد برای آقایان و ۳۷ تا ۴۷ درصد برای خانمها نرمال به حساب میآید. در خانمهای باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبیعی است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایینتر از ۱۵ درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.در صورت طبیعی بودن اندازههای گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است.
WBC: یا گلبول سفید :
این سه حرف مخفف «سلولهای سفیدخون» و نشاندهنده گلبولهای سفید است. اندازهگیری مقدار گلبولهای سفید خون یکی از روشهای اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلولها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند.
مقادیر طبیعی: در بزرگسالان و بچههای بالاتر از ۲ سال مقدار گلبولسفید بین ۵ تا ۱۰ هزار در هر میلیلیتر خون طبیعی است.
محدوده خطر: WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بیشتر از ۳۰۰۰۰ هر کدام نشاندهنده بیماریهایی هستند که میتوانند گاهی خطرناک باشند.
نکته:عمل اصلی گلبولسفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم است و در مواقع آلرژیها هم این سلولها مسوول بروز واکنش هستند.
هموگلوبین :
در برگههای آزمایش مختلف ممکن است به صورتهای مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته شود. همه اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاههای مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد.مقدار طبیعی برای آقایان بین ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسیلیتر است و برای خانمها مقادیر بین ۱۲ تا ۱۶ گرم در هر دسیلیتر طبیعی محسوب میشود.
محدوده خطر: هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر بحرانی به حساب میآیند و حتما نیازمند رسیدگی فوری هستند.
PLT یا پلاکت :
پلاکتها، اجزای کوچک دیسک شکلی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلولهای خونی بسیار کوچکترند. این ساختارها حاوی آنزیمهایی هستند که باعث انعقاد خون میشوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خونریزی و خارج شدن گلبولقرمز از داخل رگ است.
مقادیر طبیعی: پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلیمترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.
محدوده خطر: پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون کاملا غیرطبیعی است و نیازمند توجه ویژه است.
آزمایش گروه های خونی:
در پلاسمای خون انسان عناصری وجود دارند که به آنها” آگلوتاسیون” می گویند واین خاصیت را دارند که اگر سلول خونی خارجی وارد خون شود آنها را به هم چسبانده و منعقد و بالاخره متلاشی می کند.خون اشخاص به چهار گروه تقسیم می شوند:
گروه خونی A : پلاسمای این گروه دارای آگلوتین مخصوص برای به هم چسباندن گویچه های گروه B است.
گروه خونی B : پلاسمای این گروه دارای آگلوتین مخصوص برای به هم چسباندن گویچه های گروه A است.
گروه خونی AB : پلاسمای این گروه دارای آگلوتین مخصوص برای به هم چسباندن گویچه های گروهAB است.
گروه خونی O : پلاسمای این گروه دارای آگلوتین مخصوص برای به هم چسباندن گویچه های گروه O است.آزمایش قند خون
گلوکز :
این ماده منبع اصلی تأمین انرژی در تمام موجودات زنده است. برای اندازه گیری قند خون فرد حتما باید ناشتا باشد،به همین دلیل واژه Fasting به کار می رودمیزان نرمال قند خون بین حداقل ۶۵ تا ۷۰ و حداکثر ۱۰۰ تا ۱۱۰ در محدوده بالا می باشد،
آزمایش چربی خون:
آزمایش چربی خون شامل اندازه گیری کلسترول کل، کلسترول HDL (خوب)، کلسترول LDL (بد) و تریگلیسرید میشود.
برای اندازهگیری دقیق چربیهای خون باید ۹ تا ۱۲ ساعت پیش از خون گرفتن، چیزی به جز آب نخورید و ننوشید.
مقادیر کلسترول و تری گلیسرید خون:
میزان کلسترول و تریگلیسرید خون معمولا به “میلیگرم در دسیلیتر” اندازهگیری میشوند.
این جدولها میزانهای طبیعی و غیرطبیعی انواع چربیهای خون را نشان میدهد.
> میزان کل کلسترول (میلیگرم در دسیلیتر)—
تفسیر:
کمتر از ۲۰۰— مطلوب
۲۰۰ تا ۲۳۹— حد مرزی بالا
۲۴۰ و بالاتر— بالا
> کلسترول بد یا LDL (میلی گرم در دسیلیتر)—-
تفسیر:
کمتر از ۷۰ —-مطلوب برای افراد در معرض خطر بسیار بالای بیماری قلبی
کمتر از ۱۰۰—-مطلوب برای افرادی در معرض خطر بیماری قلبی
۱۰۰ تا ۱۲۹ —-نزدیک به طبیعی
۱۳۰ تا ۱۵۹ —-حد مرزی بالا
۱۶۰ تا ۱۸۹ —- بالا
۱۹۰ و بالاتر —- بسیار بالا
> کلسترول خوب یا HDL (میلیگرم در دسیلیتر)——
تفسیر:
مردان: کمتر از ۴۰—— بد
زنان :کمتر از ۵۰—— بد
۵۰ تا ۵۹ —— بهتر
۶۰ و بالاتر —— بهترین
> تریگلیسرید (میلی گرم در دسیلیتر)
-تفسیر:
کمتر از ۱۵۰——— مطلوب
۱۵۰ تا ۱۹۹——— حد مرزی بالا
۲۰۰ تا ۴۹۹——— بالا
۵۰۰ و بالاتر——— خیلی بالا
الکترولیتهای موجود در خون:
اندازه گیری الکترولیت هایی همچون پتاسیم،سدیم،کلر و گازکربنیک در خون معمولا در در شرایطی همچون دیابت کنترل نشده،COPD،بیماری کلیوی،بیمارانی که گاواژ میشوند ، بعضی اختلالات داخلی ، آسیب ، ورم و اسیدوز/آلکالوز انجام میشود.
پتاسیم:K
بدن به تغییر مقدار پتاسیم بسیار حساس است. با بالا یا پایین رفتن پتاسیم، آریتمی قلبی یا آسیب های عصبی اتفاق می افتد.
مقادیر نرمال آن در خون۵- ۳٫۶ میلی اکی والان در لیتر است.افزایش پتاسیم خون (هایپرکالمی) در اثربیماری کلیوی، آسیب های ناشی از تصادفات،عفونت و خون لیز شده اتفاق می افتد.مصرف داروهایی همچون ممانعت کننده های ACE نیز باعث افزایش پتاسیم میشوند.
سدیم:Na
سدیم مهمترین یون در مایع خارج سلولی است و به خاطر خاصیت احتباس دهنده آب ، ارزشمند است. مقادیر نرمال آن در خون ۱۳۵-۱۴۵ mEq/L است.
تست بررسی سدیمانتاسیون گلبول های قرمز (ESR) :
تست بررسی سدیمانتاسیون گلبولهای قرمز خون( ESR )یکی از تستهای رایج در آزمایشگاه های تشخیص طبی میباشد که بنا به درخواست پزشک برای بسیاری از بیماران انجام میشود. این تست یک تست ارزان قیمت و البته غیر اختصاصی میباشد که نتایج آن همراه با نتایج سایر تستها ارزشمند و کمک کننده میباشد. ESR تحت شرایطی مانند بیماری های اتو ایمیون به ویژه روماتیسم مفصلی، در عفونتها، التهابات حاد و مزمن و سرطانها افزایش میابد
CRP :
CRP یکی از پروتئینهای فاز حاد بوده که مانند ESR یک تست ارزشمند در موارد التهابات محسوب میشود و حتی میتوان گفت که این تست از ESR ارزشمندتر میباشد زیرا به محض بروز هر گونه التهابی در بدن افزایش یافته و به مجرد کاهش التهاب و بهبودی میزان آن کاهش میابد بنابر این علی رغم غیر اختصاصی بودن از حساسیت خوبی برخوردار میباشد. بنابراین همراه با تست ESR تست CRP نیز انجام میشود.
سایر تستهای همراه با ESRبنا به علائم بیمار شامل تست RF به منظور بررسی رماتیسم مفصلی, تست ANAو سایر تستهای اتوایمیون به منظور بررسی اختلالات اتوایمیون، اندازه گیری سطح فیبرینوژن ، الکتروفورز پروتئین سرم، CBC و سایر تستها میباشد.