انواع بی خوابی چیست؟ علت و درمان

بی خوابی یکی از اختلالات خواب است که در به خواب رفتن یا تداوم خواب فرد دچار اشکال می کند یا باعث بیدار شدن در صبح بسیار زود و عدم توانایی در دوباره خوابیدن می شود

مبتلایان بعد از بیدار شدن ممکن است همچنان احساس خستگی داشته باشند، بی خوابی نه تنها روی سطح انرژی و خلق و خو موثر است، بلکه می تواند روی سلامتی فرد، عملکرد شغلی و کاری و کیفیت زندگی هم تاثیر بگذارد

 مقدار خواب مورد نیاز از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما تقریبا اکثر بزرگسالان به هفت تا هشت ساعت خواب در طول شب نیاز دارند 

در بعضی موارد، بیشتر بالغین بی خوابی کوتاه مدت (حاد) که ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد را تجربه می کنند و معمولا در نتیجه استرس یا یک تروما و حادثه روحی اتفاق می افتد، اما بعضی افراد بی خوابی طولانی مدت (مزمن) را تجربه می کنند که ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد 

بی خوابی می تواند به صورت اولیه اتفاق بیوفتد ( به این معنی که علت خاصی برای آن نباشد ) یا ممکن است همراه با سایر مشکلات پزشکی یا به دنبال مصرف داروهای خاصی باشد 

نیازی به تحمل بی خوابی های شبانه نیست و  تغییرات کوچک در شیوه و سبک زندگی می توانند به رفع این مشکل کمک کنند 

علایم بی خوابی (بی خواب شدند در شب) :

علایم بی خوابی می تواند شامل موارد زیر باشد :

• اشکال و ناتوانی در به خواب رفتن و شروع خواب در شب 

• بیدار شدن مکرر طی خواب شب 

• زود بیدار شدن 

• احساس خستگی بعد از بیدار شدن علی رغم خوابیدن 

• خواب آلودگی و خستگی در طول روز 

• پرخاشگری، افسردگی یا اضطراب و استرس 

• اشکال و سختی  در توجه کردن و تمرکز روی کارها و یا حتی به یاد آوردن چیزی 

• افزایش میزان خطاهای حرفه ای و غیر حرفه ای و افزایش بروز تصادفات 

• احساس نگرانی درباره خواب 

چه زمانی باید در خصوص بی خوابی به پزشک مراجعه کرد ؟

اگر بی خوابی باعث اختلال در عملکرد روزانه و شغلی فرد شده باشد، باید به پزشک مراجعه کرد تا علت بی خوابی مشخص شود

 اگر تشخیص اختلال خواب برای فرد گذاشته شود به یک مرکز کنترل اختلالات خواب ارجاع داده می شود تا آزمایش ها و تست های لازم انجام شود 

علت بی خوابی در افراد :

بی خوابی ممکن است به صورت یک اختلال اولیه یا به دنبال و همراه با اختلالات پزشکی دیگر باشد 

بی خوابی مزمن معمولا در نتیجه استرس، اتفاقات زندگی یا عادات مختل کننده خواب می باشد، مثلا استفاده از گوشی تلفن همراه یا تماشای تلویزیون تا دیر وقت. درمان عامل زمینه ای باعث رفع بی خوابی می شود اما بعضی مواقع تا سال ها ادامه پیدا می کند 

شایع ترین علل بی خوابی مزمن :

استرس :

نگرانی ها درباره شغل، مدرسه، سلامتی، مسائل مالی و یا خانواده باعث فعال نگه داشتن مغز در طول شب و دشواری در به خواب رفتن می شود

اتفاقات استرس زا در زندگی یا ترومای روحی مثلا مرگ یا بیمار شدن یکی از نزدیکان، طلاق یا از دست دادن شغل هم می تواند باعث بی خوابی بشود 

سفر یا برنامه کاری :

ریتم شبانه روزی بدن هر فرد به عنوان یک ساعت داخلی عمل می کند و بسیاری از اعمال مثل سیکل خواب و بیداری، متابولیسم و دمای بدن را تنظیم می کند

ایجاد اختلال در ریتم شبانه روزی بدن می تواند باعث ایجاد بی خوابی شود

علت ها شامل جت لگ ( اختلال در خواب و بیداری زمانی که از یک نیم کره زمین به نیم کره دیگر سفر می کنیم ) به دنبال سفر از موقعیت های زمانی مختلف، کار کردن در شیفت های طولانی شبانه یا تعویض متناوب ساعات شیفت ها می شوند 

عادات خواب نامناسب :

عادات خواب نامناسب شامل موارد زیر می شوند :

به خواب رفتن نامنظم، چرت زدن در طول روز، انجام فعالیت های مهیج قبل از خواب، محیط خواب نامناسب و نا آرام و کار کردن غذا خوردن یا تماشا کردن تلویزیون، کار کردن با کامپیوتر، بازی های ویدیویی، موبایل یا مدیاهای دیگر دقیقا قبل از زمان خواب باعث اختلال و تداخل با سیکل خواب می شود 

خوردن وعده غذایی سنگین در زمان نامناسب :

خوردن یک وعده کوچک و سبک قبل از خواب بلامانع است اما خوردن حجم زیاد غذا ممکن است احساس ناخوشایندی هنگام دراز کشیدن ایجاد کند

بسیاری از افراد احساس سوزش سردل یا ریفلاکس اسید یا غذای هضم نشده از معده به مری بعد از غذا خوردن ( یا اصطلاحا ترش کردن ) می کنند که سبب بیدار نگه داشتن فرد می شود 

بی خوابی مزمن ممکن است با مشکلات پزشکی یا استفاده از داروهای خاص همراهی داشته باشد

 درمان مشکل جسمی ممکن است سبب بهبود خواب بشود اما در بعضی مواقع امکان ادامه دار شدن بی خوابی حتی بعد از رفع بیماری خاص وجود دارد 

سایر علل ایجاد کننده بی خوابی شامل :

بیماری ها و اختلالات اضطرابی:

مانند اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است باعث مختل شدن خواب بشوند

 بیدار شدن در صبح خیلی زود می تواند نشانه افسردگی باشد

داروها :

بسیاری از داروهایی که نیاز به تجویز پزشک دارند با خواب تداخل دارند و سبب بی خوابی می شوند مثلا بعضی ضد افسردگی ها یا دارو های آسم یا فشارخون

بسیاری از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مانند بعضی از مسکن ها، داروهای ضد آلرژی و سرماخوردگی و محصولات کاهش دهنده وزن، حاوی کافئین و سایر محرک ها هستند و سبب اختلال در خواب می شوند 

کافئین، نیکوتین و الکل :

قهوه، چای، نوشیدنی کولا و نوشیدنی های حاوی کافئین دیگر هم محرک هستند

نوشیدن آن ها در ساعات نزدیک به خواب می تواند سبب جلوگیری از خوابیدن طول شب بشود

 نیکوتین در فراورده های حاوی تنباکو محرک دیگری است که با خواب تداخل دارد . الکل ممکن است باعث به خواب رفتن بشود اما از ورود به مراحل عمیق تر خواب جلوگیری می کند و باعث بیدار شدن در نیمه شب می شود 

بی خوابی و بالا رفتن سن :

بی خوابی با بالا رفتن سن شایع تر می شود

هرچه سن بالاتر می رود، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید :

تغییرات الگوی خواب :

پروسه خواب معمولا با بالا رفتن سن کمتر موجب استراحت می شود و هرگونه صدا و تغییرات محیطی حتی با شدت کم موجب بیدار شدن فرد می شود. با بالا رفتن سن ساعت داخلی بدن تغییر می کند به این صورت که فرد در زمان عصر زودتر خسته می شود و صبح زودتر از خواب بیدار می شود. با وجود این تغییر باز هم عموما افراد مسن و افراد جوان به مقدار یکسان به خواب نیاز دارند 

تغییرات در فعالیت فیزیکی :

ممکن است فرد از نظر فیزیکی و اجتماعی کمتر فعال باشد . کاهش فعالیت با خواب خوب در شب تداخل دارد

همچنین، هرچقدر فرد از نظر فیزیکی کمتر فعال باشد ، احتمال این که در طول روز چرت کوتاه بزند بیشتر است که این هم با خواب تداخل دارد

تغییرات در وضعیت سلامتی:

درد مزمن به دنبال بیماری هایی مثل آرتریت یا مشکلات کمر به اندازه افسردگی و اضطراب می تواند سبب اختلال در خواب شود

بیماری هایی که باعث افزایش نیاز به ادرار کردن در طول شب مثل بیماری های پروستات یا مثانه می شود هم خواب را مختل می کند

آپنه خواب و سندرم پای بی قرار هم با افزایش سن رایج تر می شوند

مصرف داروهای بیشتر :

افراد مسن در مقایسه با افراد جوان از داروهای بیشتری استفاده می کنند که ریسک ابتلا به بی خوابی مرتبط با دارو را بالا می برد .

بی خوابی در کودکان و نوجوانان :

اختلالات خواب همچنین ممکن است در کودکان و نوجوانان تبدیل به نگرانی شود

 بعضی از کودکان به علت الگوی نامناسب خواب شب ها بیدار هستند و در طول روز می خوابند 

خطر ابتلا به بی خوابی در چه افرادی بیشتر است؟

تقریبا همه افراد یکبار بی خوابی شبانه را تجربه می کنند اما خطر ابتلا به بی خوابی در موارد زیر بیشتر است :

خانم ها :

تغییرات هورمونی در طول سیکل ماهانه و در دوران یائسگی ممکن است نقش داشته باشد

در دوران یائسگی تعریق شبانه و حملات فلاشینگ معمولا موجب اختلال خواب می شوند، همچنین در دوران بارداری، بی خوابی رایج است 

سن بالای 60 سال :

به علت تغییرات الگوی خواب و بیداری و وضعیت سلامتی ، بی خوابی با افزایش سن افزایش می یابد

بیماری های روحی یا جسمی:

بسیاری از عواملی که روی وضعیت روحی و جسمی تاثیر می گذارند، روی خواب هم موثر اند 

قرار گرفتن تحت استرس شدید:

دوران پر استرس زندگی موجب بی خوابی موقتی و استرس طولانی مدت سبب بی خوابی مزمن می شود 

عوارض بی خوابی :

• عملکرد ضعیف در کار و در مدرسه
• عکس العمل اهسته در زمان رانندگی و افزایش احتمال تصادفات
• بیماری های روحی شامل افسردگی، اختلالات اضطرابی و سوء مصرف مواد
• افزایش ریسک و شدت بیماری های مزمن مثل فشارخون و بیماری های قلبی

پیشگیری از بی خوابی:

عادات خوب و مناسب خواب از بی خوابی بیمار گونه جلوگیری میکنند:

• ساعت خواب و بیداری منظم و ثابت حتی در تعطیلات آخر هفته داشته باشید 
• فعالیت فیزیکی منظم داشته باشید 
• داروهای مصرفی را از نظر داشتن عارضه بی خوابی چک کنید 
• از چرت زدن پرهیز کنید یا زمان آن را کاهش دهید 
• از مصرف کافئین  و الکل و نیکوتین پرهیز کنید 
• در نهایت در صورت عدم اصلاح شدن بی خوابی حتی با تغییر سبک زندگی با پزشک مشورت کنید

سوالات پزشکی در این خصوص را در این قسمت بپرسید