راه های انتقال و عدم انتقال بیماری ایدز

تمام اطلاعات و نوشته های مطلب پیش رو از سایت جهانی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های عفونی ( CDC ) و طبق آخرین و به روز ترین مطالب علمی جمع آوری و ترجمه شده است 

راه های انتقال و پیشگیری از ابتلا به ایدز:

چطور HIV از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود ؟

بیشتر بیماران از طریق رابطه جنسی واژینال یا مقعدی، استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک، یا مصرف داروهایی که نیاز به ابزاری برای تزریق دارند، به این بیماری مبتلا می شوند، اما روش های بسیار مؤثری  برای جلوگیری از ابتلا وجود دارد 

آیا از طریق رابطه جنسی مقعدی امکان ابتلا به ایدز وجود دارد ؟

هر فرد در صورت داشتن رابطه جنسی مقعدی بدون ابزار مناسب پیشگیری ( مثل کاندوم یا مصرف داروهایی که جهت پیشگیری یا درمان استفاده می شوند ) با شخصی که مبتلا به ایدز باشد، می تواند این بیماری را بگیرد 

• رابطه جنسی مقعدی ( آنال ) پر خطر ترین راه جهت انتقال یا ابتلا به ایدز است 
• این که فرد در یک رابطه آنال چه نقشی داشته باشد هم مهم است، پارتنر مفعول بیشتر از پارتنر فاعل در معرض خطر ابتلا می باشد 
• ریسک ابتلا در پارتنر مفعول بیشتر است به این دلیل که دیواره رکتوم بسیار نازک است و ویروس ایدز به راحتی وارد خون و بدن می شود 
• پارتنر فاعل هم در معرض خطر است، ویروس از طریق دهانه سر پنیس ( آلت تناسلی مردانه )، پوست اطراف پنیس در صورت ختنه نشدن، بریدگی های کوچک، خراشیدگی ها یا زخم های باز در هر جایی از پنیس، می تواند وارد شود 

آیا از طریق رابطه جنسی واژینال امکان ابتلا به ایدز وجود دارد ؟

هر فرد در صورت داشتن رابطه جنسی واژینال بدون ابزار مناسب پیشگیری ( مثل کاندوم یا مصرف داروهایی که جهت پیشگیری یا درمان استفاده می شوند ) با شخصی که مبتلا به ایدز باشد، می تواند این بیماری را بگیرد 

• در رابطه جنسی واژینال نسبت به رابطه جنسی مقعدی، ریسک ابتلا به بیماری ایدز کمتر می باشد 
• هرکدام از دو پارتنر طی یک رابطه واژینال ممکن است به ایدز مبتلا شود 
• ویروس ایدز از طریق بافت نازک که دیواره های واژن و دهانه رحم را می پوشاند، به راحتی وارد بدن می شود 
• ترشحات واژن و خون می توانند حامل ویروس ایدز باشند که از طریق دهانه سر پنیس ( آلت تناسلی مردانه )، پوست اطراف پنیس در صورت ختنه نشدن، بریدگی های کوچک، خراشیدگی ها یا زخم های باز در هر جایی از پنیس، می تواند وارد شود 

آیا ویروس ایدز از مادر مبتلا به نوزاد یا جنین منتقل می شود ؟

ویروس ایدز از مادر مبتلا به بیماری در طی دوره بارداری، زایمان و شیردهی به نوزاد قابل انتقال است

اما احتمال و شیوع آن به علت روش های پیشرفته پیشگیری و درمان بیماری، بسیار پایین است 

• این انتقال، انتقال پری ناتال ( حوالی زایمان ) یا انتقال مادر به فرزند نامیده می شود
• انتقال مادر به فرزند شایع ترین راه ابتلا کودکان به این بیماری می باشد 
• پیشنهاد می شود تمام خانم های باردار از جهت ابتلا به ایدز مورد آزمایش قرار بگیرند، در صورت تشخیص بیماری شروع بلافاصله درمان تعداد نوزادان متولد شده با این بیماری را کاهش می دهد 
• اگر خانم باردار مبتلا به ایدز داروهای تجویز شده ضد ایدز را در دوران بارداری و زایمان استفاده کند و داروهای ضد ایدز  به نوزاد طی 4 تا 6 هفته اول بعد از تولد داده شود ، ریسک انتقال به نوزاد کمتر از 1 درصد می شود 

آیا امکان انتقال بیماری ایدز از طریق استفاده از سوزن و سرنگ مشترک یا سایر ابزار تزریق دارو ها وجود دارد ؟

اگر فرد از سوزن و سرنگ مشترک با فرد مبتلا به ایدز استفاده کند، در معرض بالای خطر ابتلا به این بیماری هستند

به هیچ وجه نباید از سوزن یا سایر ابزار آلات تزریق دارو، هورمون ها و یا استروئید ها استفاده کرد 

• معتادان تزریقی، هم درخطر ابتلا به ایدز و هم سایر بیماری های منتقل شونده از راه تماس جنسی هستند ( در صورت داشتن رابطه جنسی پر خطر و بدون محافظ مثلا کاندوم، با فرد مبتلا به ایدز ) 
• استفاده از سوزن و سرنگ مشترک یا سایر ابزار تزریق می تواند ریسک ابتلا به هپاتیت ب، هپاتیت سی و سایر عفونت ها را بالا ببرد 

راه های نادر انتقال عفونت HIV چیست ؟

ریسک ابتلا به ایدز از طریق راه های زیر کم است یا وجود ندارد مگر این که یک اتفاق خاص بیوفتد 

رابطه جنسی دهانی :

رابطه جنسی دهانی به معنی قرار دادن دهان روی پنیس ( آلت تناسلی مردانه )، واژن وولو و یا مقعد می باشد 

فاکتور هایی که ریسک ابتلا به ایدز را بالا می برند شامل موارد زیر می شوند :

انزال مایع منی در داخل دهان همراه با زخم های دهانی، لثه های خون ریزی دهنده یا زخم های تناسلی

وجود همزمان سایر بیماری های منتقل شونده از راه تماس جنسی:

• امکان ابتلا به سایر بیماری های جنسی هم از طریق رابطه دهانی وجود دارد، اگر هنگام برقراری رابطه دهانی مقعدی مدفوع وارد دهان شود، امکان ابتلا به هپاتیت آ، هپاتیت ب، انگل هایی مثل ژیاردیا و باکتری هایی مثل شیگلا، سالمونلا، کمپیلوباکتر و ای کلای وجود دارد 

انتقال از محل کار :

• شایع ترین راه و علت، آسیب دیدن با سوزن یا هر وسیله تیز دیگر که به ویروس آلوده شده باشد 
• رعایت استاندارد های شغلی و محافظت مناسب باعث جلوگیری از انتقال عفونت به پرسنل و کارمندان بهداشت می شود 

انتقال از طریق مراقبت های پزشکی مثلا فراورده های خونی و انتقال عضو :

• فراورده های خونی، ارگان های اهدایی و بافت ها قبل از انتقال باید حتما تست شوند بنابرین انتقال عفونت از طریق انتقال خون، فراورده های خونی یا بافت و عضو اهدایی بسیار نادر است 
• از طریق اهدا خون به هیچ وجه به این بیماری مبتلا نخواهید شد، ابزار انتقال خون و خون گیری بسیار منظم و ایمن هستند 

انتقال عفونت از طریق غذا :

• تنها موارد شناخته شده در این مورد، آلودگی در کودکان است، آلودگی به این صورت اتفاق می افتد که خون از دهان مراقب کودک با غذایی که جویده شده مخلوط شود و کودک آن را بخورد 
• احتمال آلوده شدن از طریق غذایی که فرد آلوده به ویروس آن را آماده کرده باشد وجود ندارد 

انتقال عفونت از طریق گاز گرفتن و تف کردن :

• بعضی از موارد گزارش شده انتقال از این طریق به دنبال تروماهای شدید همراه با آسیب بافتی و وجود خون در محل می باشد، این راه انتقال نادر از طریق تماس پوست های آسیب دیده، زخم ها یا پوشش مخاطی و خون یا مایعات بدن فرد مبتلا به ایدز  است
•  از طریق پوست سالم هیچ امکان انتقالی وجود ندارد 
• هیچ بافته تایید شده ای مبنی بر انتقال ایدز از طریق تف کردن وجود ندارد چرا که HIV از طریق بزاق منتقل نمی شود 

انتقال از طریق بوسیدن :

• انتقال از این طریق با درصد ناچیز در صورت وجود زخم دهانی یا خون ریزی لثه ها در هر دو پارتنر وجود دارد 
• انتقال از طریق بوسیدن با دهان بسته یا بوسیدن اجتماعی فرد مبتلا به ایدز اتفاق نمی افتد 
• امکان انتقال ویروس HIV از طریق بزاق وجود ندارد 

انتقال از طریق لمس کردن :

• لمس شامل گذاشتن دست ها، سایز قسمت های بدن یا اسباب های جنسی در واژن، پنیس یا مقعد شریک جنسی می باشد 
• تنها راه انتقال از این طریق، تماس مایعات بدن فرد مبتلا به ایدز با مخاط یا بافت آسیب دیده فرد سالم می باشد، بافت مخاطی داخل رکتوم ( آخرین بخش از روده بزرگ )، واژن، دهانه پنیس و دهان وجود دارد. آسیب بافتی شامل بریدگی، زخم های بسته یا باز می شوند 
• فرد می تواند از طریق تماس پوست به پوست بعضی دیگر از بیماری های منتقل شونده از طریق تماس جنسی مانند HPV  ( ویروس پاپیلومای انسانی یا همان زگیل تناسلی )، هرپس ( یا تبخال تناسلی ) و سفلیس را منتقل کند 
• اگر فردی با مقعد دیگری تماس داشت و انگشت ها و دست ها به مدفوع آلوده شد، امکان ابتلا به هپاتیت ب و هپاتیت آ وجود دارد. عفونت با انگل هایی مثل ژیاردیا و باکتری هایی مثل شیگلا، سالمونلا، کمپیلوباکتر و ای کلای هم می تواند اتفاق بیوفتد 

انتقال از طریق تتو زدن و پیرسینگ :

• در حال حاضر در آمریکا هیچ مورد ابتلا از این طریق گزارش نشده است 
• امکان ابتلا به این ویروس از طریق تتو زدن یا انجام پیرسینگ و در صورت آلوده بودن تجهیزات یا جوهر تتو به خون فرد مبتلا، وجود دارد. زدن تتو یا انجام پیرسینگ توسط افرادی که این کار را غیر قانونی و غیر بهداشتی انجام می دهند ریسک ابتلا به دنبال این مورد را بالا می برد 
• قبل از انجام هر تتو یا پیرسینگ از معتبر بودن محل و شخص مطمئن شوید 

مایعاتی که از طریق آن ها ایدز منتقل می شود :

• خون
• مایع منی
• ترشحات مقعدی
• ترشحات واژینال
• شیر مادر مبتلا

چه شرایطی خطر ابتلا به ایدز را بالا می برد ؟

• لود بالای ویروس در بدن شخص بیمار و انتقال دهنده ( درصد آلودگی و تکثیر ویروس در بدن فرد بالا باشد )
• داشتن سایر بیماری های منتقل شونده از طریق تماس جنسی
• مصرف الکل و مواد مخدر

تا چه مدت ویروس HIV خارج از بدن زنده باقی می ماند ؟

• این ویروس یرای مدت طولانی خارچ بدن انسان زنده نمی ماند و خارج از بدن انسان توانایی تکثیر هم ندارد . از طریق موارد زیر منتقل نمی شود :

1. نیش پشه ، ساس و سایر حشرات
2. از طریق بزاق ، اشک یا تعریق
3. از طریق بغل کردن ، دست دادن ، استفاده از توالت مشترک ، استفاده از ظرف مشترک و یا بوسیدن با دهان بسته یا روبوسی اجتماعی با فرد مبتلا به HIV
4. از طریق سایر فعالیت های جنسی که در آن ها مایعات بدن دخیل نیستند ( مثلا لمس کردن ) .
5. از طریق هوا

پیشگیری از ابتلا به HIV

امروزه بیشتر از هر زمان دیگر ابزار های پیشگیری از ایدز وجود دارند. استراتژی هایی مثل نداشتن رابطه جنسی، عدم استفاده از ابزار تزریق مشترک و استفاده صحیح و به موقع از کاندوم وجود دارند. همچنین داروهای پیشگیری از ایدز مثل داروهای پروفیلاکسی قبل از مواجهه با ویروس (PrEP ) و پروفیلاکسی بعد از مواجهه با ویروس ( PEP ) هم وجود دارند. اگر فردی مبتلا باشد راه های زیادی جهت جلوگیری از انتقال به دیگران وجود دارد 

پیشگیری از ابتلا از طریق رابطه جنسی :

• فعالیت های جنسی با کمترین میزان خطر را انتخاب کنید . از طریق فعالیت های جنسی که در آن تماسی با مایعات بدن ( مایع منی ، ترشحات واژینال یا خون) وجود ندارد هم امکان انتقال بیماری بسیار ناچیز می شود .
• استفاده صحیح و به موقع از کاندوم قبل از شروع رابطه جنسی 
• استفاده از PrEP
• خودداری از رابطه جنسی
• تست و درمان شدن برای سایر بیماری های منتقل شونده از راه جنسی

پیشگیری از ابتلا از طریق تزریق :

• عدم استفاده از سوزن، سرنگ و سایر ابزارهای تزریق، برای هربار تزریق از سوزن جدید استفاده شود، بعضی از کشورها برنامه پخش سرنگ رایگان برای معتادان تزریقی دارند 
• عدم برقراری رابطه جنسی زمانی که فرد تحت تاثیر مواد مخدر باشد 
• اگر از سرنگ مشترک استفاده می شود، آن ها را ضد عفونی کنید، گرچه سرنگ ضدعفونی شده به خوبی سرنگ استریل نیست، اما تا حدودی ریسک ابتلا به HIV و هپاتیت را پایین می آورد 
• عدم استفاده از مواد مخدر تزریقی: بهترین روش پیشگیری می باشد 

پیشگیری از ابتلا از مادر به نوزاد :

• اگر مادر از جمعیت پرخطر باشد ( معتاد تزریقی، کارگر جنسی ، داشتن پارتنر جنسی بیمار یا مشکوک یا داشتن سایر بیماری های جنسی) ، در اولین فرصت باید تحت آزمایش قرار بگیرد، در جمعیت عادی در اولین ویزیت بارداری تست مربوط به HIV انجام می شود 
• هرچه زودتر بیماری تشخیص داده شود و درمان شروع شود، داروها مؤثر تر هستند و با احتمال بیشتری از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری می کنند
• اگر هرکدام ازپارتنر های جنسی در دوره بارداری رفتار جنسی پرخطر داشت، در سه ماهه سوم بارداری مجدد باید تست های تشخیصی انجام شوند 
• از دارو های پروفیلاکسی قبل  از مواجهه با ویروس در صورتی که مبتلا نیستید اما در معرض خطر هستید ( داشتن پارتنر بیمار یا مشکوک) به صورت منظم استفاده کنید، این داروها از بیمار شدن مادر و نوزاد قبل از بارداری طی بارداری و در زمان شیردهی جلوگیری می کنند
• استفاده از داروهای پروفیلاکسی بعد از ابتلا به بیماری، بعد از زایمان با خود داری از شیر دادن از انتقال بیماریبه نوزاد جلوگیری می شود 

سایر روش های جلوگیری از ابتلا به ایدز:

برای مثال اگر در زمان سکس کاندوم پاره شود یا مورد تجاوز جنسی قرار بگیرند، داروهایی برای استفاده بلافاصله بعد از تماس وجود دارد

• این دارو ها باید طی 72 ساعت بعد از تماس جنسی مشکوک دریافت شوند 
• هرچه زودتر درمان شروع شود ، نتیجه بهتری حاصل می شود ( هر ساعت و حتی دقیقه مهم است )
• اگر پروفیلاکسی تجویز شود ، هرروز به مدت 28 روز درمان باید ادامه پیدا کند 

آیا ختنه در مردان از ابتلا جلوگیری می کند ؟

• ختنه تا حدودی ریسک ابتلا را کم میکند اما نه به اندازه سایر روش های جلوگیری 
• مردانی که ختنه شده اند کمتر از مردانی که ختنه نشده اند از طریق رابطه واژینال با پارتنری که ایدز دارد، مبتلا می شوند 
• ختنه مردان ارتباطی با کاهش انتقال بیماری به زنان ندارد 
• فواید ختنه در مردان همجنس گرا یا دوجنس گرا مشخص نیست 

آیا واکسیناسیون از ابتلا پیشگیری می کند؟

 در حال حاضر هیچ واکسن شناخته شده ای در دسترس نیست