بیماری آزبستوز (استنشاق پنبه نسوز)

معرفی بیماری

آزبستوز یا استنشاق پنبه ی نسوز یک بیماری مزمن ریوی است که به دلیل تنفس الیاف پنبه ی نسوز رخ می دهد قرار گرفتن در معرض این الیاف برای مدت طولانی می تواند باعث زخم های بافت ریه و تنگی نفس شود علائم این بیماری از خفیف تا وخیم متغیر است و معمولا تا سال ها بعد از قرار داشتن مستمر در معرض این ذرات ظاهر نمی شوند آزبست یا پنبه ی نسوز یک ماده ی معدنی طبیعی است که نسبت به حرارت و زنگ زدگی عایق می باشد از این ماده در گذشته به صورت گسترده در تولید محصولاتی مثل عایق، سیمان و برخی کاشی های سنگفرش استفاده می شد بیشتر افراد مبتلا به بیماری آزبستوز، در حین کار به آن مبتلا شده اند، پیش از آنکه دولت فدرال آزبست و محصولات آن را در دهه ی هفتاد میلادی مهار کند امروزه مصرف آن بسیار محدودتر شده است اگر افراد روند ایمنی کارفرما را دنبال کنند، ابتلا به بیماری آزبستوز بسیار نامحتمل است درمان این بیماری بر تسکین علائم متمرکز است

علائم و نشانه ها

اثرات قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پنبه ی نسوز معمولا ۱۰ تا ۴۰ سال بعد بروز پیدا می کند این علائم عبارتند از:

• تنگی نفس

• سرفه های خشک مداوم

• بی اشتهایی به همراه کاهش وزن

• نوک انگشتان گسترده و گردتر از حد طبیعی

• گرفتگی یا درد قفسه ی سینه

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر هرو روز بیشتر احساس تنگی تنفس می کنید و سابقه قرار گرفتن در معرض پنبه ی نسوز را نیز دارید، در مورد احتمال ابتلا به بیماری آزبستوز با پزشک مشورت کنید

علت ها

اگر مدت زمان زیادی است که در معرض سطح بالایی از گرد و غبار پنبه ی نسوز قرار دارید برخی از الیاف معلق می توانند وارد آلوئول داخل ریه شده و ساکن شوند آلوئول کیسه های کوچک هوا داخل ریه هستند که در آن جا اکسیژن با دی اکسید کربن خون جا به جا می شود الیاف آزبست بافت ریه را زخمی و مجروح کرده و باعث سفتی ریه می شوند این امر تنفس را دشوار می کند همچنان که این بیماری پیشرفت می کند، بافت های بیشتری از ریه زخم می شونددر نهایت بافت ریه به قدری سفت می شود که نمی تواند به طور طبیعی منقبض و منبسط شود به نظر می رسد که سیگار کشیدن باعث حفظ الیاف آزبست در ریه شده و اغلب منجر به پیشرفت سریعتر بیماری می شود

عوامل خطرزا

افرادی که پیش از اواخر دهه ی ۷۰ میلادی در معادن، کارخانه ها و کارگاه های نصب یا باز کردن محصولات پنبه ی نسوز کار کرده اند، در خطر ابتلا به بیماری آزبستوز قرار دارند نمونه ها عبارتند از:

• معدنچیان آزبست

• مکانیک های خودرو و هواپیما

• اوپراتور های دیگ بخار

• کارگران ساختمانی

• تکنسین های برق

• کارگران راه آهن

• کارگران کشتی سازی

• کارگرانی که عایق آزبست را از دور لوله های بخار در ساختمان های قدیمی باز می کنند به طور کلی بودن در معرض موادی که از پنبه ی نسوز ساخته شده اند، تا زمانی که این مواد پوشانده شده باشند، خطری ایجاد نمی کند، زیرا عایق اطراف آن اجازه نمی دهد الیاف و ذرات پنبه ی نسوز در هوا پراکنده شوند

عوارض و پیامدها

اگر مبتلا به بیماری باشید، خطر ابتلا به سرطلان ریه در شما افزایش می یابد مخصوصا اگر سیگار می کشید یا سابقه ی استعمال دخانیات دارید

پیشگیری

کمتر قرار گرفتن در معرض آزبست، بهترین راه پیشگیری از این بیماری است در ایالات متحده آمریکا، قوانین فدرال کارفرمایان را ملزم می کند موارد امنیتی خاصی را به هنگام کار با محصولات آزبست رعایت کنند بسیاری از خانه هایی که پیش از دهه ی ۷۰ میلادی از سال تا ساخته شده اند موادی مانند لوله ها و کاشی کف دارند که حاوی آزبست است عموما تا زمانی که پنبه های نسوز به خوبی پوشیده شده باشند جای نگرانی نیست اما زمانی که پوشش آزبست آسیب دیده و الیاف آن در هوا پراکنده شوند، خطر قرار گرفتن در معرض آن وجود دارد

تشخیص بیماری

تشخیص این بیماری می تواند دشوار باشد، زیرا علائم آن شبیه بسیاری از بیماری های دیگر تنفسی است آزمایشات تشخیصی گوناگونی ممکن است برای تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار گیرند

آزمایش تصویر برداری

• تصاویر اشعه ی ایکس از قفسه سینه: آزبستوز پیشرفته به صورت سفیدی مفرط در بافت ریه ظاهر می شود اگر آزبستوز شدید باشد، می تواندبافت هر دو ریه را تحت تاثیر قرار دهد و به ریه ظاهری شبیه شانه ی شبکه ای عسل می دهد

• توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن: سی تی اسکن ترکیبی از یک سری آزمایش اشعه ی ایکس است که از زوایای مختلف برای تصویر برداری سه بعدی استخوان ها و بافت های نرم تر داخل بدن مورد استفاده قرار می گیرد این تصاویر عموما جرئیات بیشتری را به دست می دهند که به تشخیص بیماری آزبستوز در مراحل اولیه آن، و حتی پیش از مشاهده آن در تصویر اشعه ایکس قفسه سینه، کمک می کند

آزمایشات عملکرد ریه این آزمایشات نشان می دهند که ریه درست کار می کند یا نه این آزمایش ها می تواند میزان هوایی را که ریه می تواند نگه دارد و جریان هوای درون و بیرون ریه ها را اندازه گیری کند در طول این آزمایش از بیمار خواسته می شود با تمام نیرو در دستگاهی که تنفس سنج نام دارد، بدمد آزمایش های کامل تر عملکرد ریه همچنین می تواند میزان اکسیژنی را که در خون جابه جا می شود اندازه گیری کند

درمان بیماری

هیچگونه درمانی برای بازگرداندن خنثی کردن تاثیرات آزبست بر روی آلوئول وجود ندارد درمان این بیماری بر روی آهسته تر کردن روند پیشرفت و بهبود علائم آن تمرکز دارد در روند درمان بسته به شدت و وخامت بیماری، به طور منظم هر چند مدت یک بار به انجام آزمایشات عملکردی ریه و تصویربرداری اشعه ایکس نیاز است

معالجه برای تسکین مشکلات تنفسی حاصل از بیماری آزبستوز، پزشک ممکن است مکمل اکسیژن تجویز کند این اکسیژن کمکی از طریف لوله ی باریک پلاستیکی که در سوراخ های بینی جای می گیرد یا به کمک ماسک اکسیژن وارد بدن می شود

جراحی اگر علائم شدید باشند ممکن است فرد به پیوند عضو نیاز پیدا کند

سبک زندگی و درمان های خانگی

• سیگار را ترک کنید: بیماری آزبستوز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد ترک سیگار می تواند این خطر را کاهش دهد از استنشاق دود سیگار هنگامی که فردی در نزدیکی شما سیگار می کشد نیز خودداری کنید سیگار کشیدن همچنین ممکن است سبب بروز آمفیزم شود که حجم ریه را کاهش می دهد

• واکسن بزنید: با پزشک خود در مورد تزریق واکسن آنفلوآنزا و ذات الریه که می تواند به کاهش خطر عفونت های ریوی کمک کند، مشورت کنید عفونت های ریوی باید فورا درمان شوند

 آمادگی برای ملاقات با پزشک

ابتدا برای بررسی شایع ترین علائم این بیماری یعنی تنگی نفس می توانید به پزشک عمومی مراجعه کنید او می تواند شما را به یک متخصص ریه ارجاع دهد

کاری که میتوانید انجام دهید پیش از ملاقات با پزشک، بهتر است جواب این سوالات را آماده کنید:

• چه علائمی دارید و از چه زمانی آغاز شده اند؟

• آیا این علائم تا کنون بدتر شده اند یا تغییری نکرده اند؟

• حرفه تان چیست و مشخصا" چه کاری انجام می دهید؟

• آیا مدت زیادی در کار بازسازی یا مرمت ساختمان بوده اید؟

• آیا سیگار کشیده یا می کشید؟ چه میزان؟

• چه دارو ها و مکمل هایی مصرف می کنید؟ اگر سابقا آزمایش اشعه ی ایکس داشته اید بهتر است کپی تصاویر را همراه خود نزد پزشک ببرید تا آنها را با تصاویر جدید مقایسه کند

چه انتظاراتی می توان از پزشک داشت؟ حین معاینه فیزیکی پزشک ممک است از یک گوشی استتوسکوپ برای گوش دادن به ریه ها استفاده کند تا صدا های ترک خوردگی را هنگام تنفس شناسایی کند

مرجع

گردآوری و ترجمه مطالب توسط دکتر علی اجودی و همکاران ایشان در گروه Salamati24

منبع